Projekt dla każdego

CO TO JEST PROJEKT EDUKACYJNY?

To realizowane samodzielnie przez uczniów zadanie (albo cykl zadań), które zmierza do osiągnięcia określonego wcześniej celu. Uczniowie samodzielnie zbierają potrzebne wiadomości, opracowują je, a następnie prezentują innym. Sami podejmują decyzje o wyborze źródeł informacji i sposobie prezentacji. Bardzo często, zwłaszcza na lekcjach wiedzy o społeczeństwie, projekt wiąże się z jakimś rzeczywistym problemem – np. z napisaniem listu do redakcji, opieką nad bezdomnymi zwierzętami czy przeprowadzeniem akcji zachęcającej dorosłych do udziału w wyborach. Projekt koordynowany jest oczywiście przez nauczyciela, ale to uczniowie są odpowiedzialni za swoją pracę. Wszyscy w jakimś stopniu stosujemy metodę projektów w życiu – gdy chcemy zrealizować jakiś ważny cel, to zwykle musimy wcześniej zbadać sprawę, znaleźć sojuszników i współpracować z innymi ludźmi.

 

ZESPOŁOWO I NIE TYLKO W SZKOLE

Projekt uczniowski powinien mieć charakter zespołowy, choć poszczególne zadania (np. szukanie informacji w internecie, telefon do dziennikarza miejscowej gazety, zakup farby do pomalowania ławek, przygotowanie prezentacji multimedialnej czy zaproszeń na końcową prezentację) mogą być wykonywane indywidualnie. Byłoby dobrze, gdyby każdy z was uczestniczył w co najmniej jednym projekcie w każdym roku nauczania wiedzy o społeczeństwie!

Oczywiście, szkoła i nauczyciele powinni wam w tym pomóc: ułatwić współpracę z organizacjami społecznymi i instytucjami publicznymi, dostęp do różnych źródeł informacji, a także do komputerów i internetu. Pamiętajcie, że projekt to szansa, by poznać nowych ludzi i ciekawe miejsca, odwiedzić instytucje publiczne (np. urząd gminy czy miejski teatr), organizacje pozarządowe (chociażby stowarzyszenie miłośników waszej miejscowości albo sztuk walki), media (m.in. lokalne radio). To też okazja, by wciągnąć do współpracy starszych lub młodszych uczniów, rodziców, prywatnych przedsiębiorców.

 

PROJEKTY KRÓTSZE I DŁUŻSZE

Czas trwania projektu może być różny. Istnieją:

  • projekty krótkie (np. 2–4 tygodnie),
  • projekty średniej długości (1–2 miesiące),
  • projekty długie (np. semestralne, a nawet roczne).

Decyzja o czasie realizacji należy do nauczyciela (niekiedy także uczniów) i zależy od celu, tematu oraz przewidywanej formy prezentacji. Na przykład projekt, którego celem jest przeprowadzenie szkolnego referendum w sprawie nazwy radiowęzła czy gazetki, może trwać 2–3 tygodnie, ale już rozpoznanie problemów młodych ludzi w danej miejscowości – 2 miesiące.

 

CZEGO SIĘ UCZYCIE, REALIZUJĄC PROJEKT?

  • nowych rzeczy: zdobywacie ciekawe wiadomości na wybrany temat i kolejne umiejętności;
  • wybierania: wybieracie problem i działanie zgodnie ze swoimi zainteresowaniami i celami projektu;
  • poszukiwania: poszukujecie sposobów zbadania i możliwości rozwiązania problemu (najlepiej takiego, który dla was jest rzeczy-wiście ważny) oraz skutecznego działania;
  • współpracy: organizujecie własną pracę i współpracujecie z członkami swojego zespołu (a także z innymi ludźmi!);
  • przedsiębiorczości i elastyczności: wytrwale w przemyślany sposób dążycie do realizacji planu; gdy pojawiają się poważne przeszkody, próbujecie je ominąć, a jeśli to niemożliwe, modyfikujecie plan pracy, oczywiście w porozumieniu z innymi członkami swojej grupy (jeśli zmiana jest poważna – także z nauczycielem!);
  • pokazywania swojej pracy: przygotowujecie i przeprowadzacie publiczną prezentację projektu (np. na forum klasy, szkoły, gminy, w internecie);
  • oceniania pracy swojej i innych: oceniacie swoje wysiłki i ich ostateczny efekt.

Rozwijacie też inne ważne umiejętności:

  • czytania, pisania, słuchania, mówienia, w tym wyrażania własnego zdania;
  • samodzielności, w tym samodzielnego uczenia się;
  • planowania i organizacji pracy – indywidualnej i zespołowej;
  • zbierania, selekcjonowania i opracowywania informacji;
  • rozwiązywania problemów społecznych;
  • komunikowania się w sprawach publicznych.

Kompetencje te są zbieżne z nową podstawą programową, zgodnie z którą uczy się w polskich szkołach, oraz z wymaganiami ogólnymi wiedzy o społeczeństwie, a także z kompetencjami kluczowymi określonymi przez Parlament Europejski.

 

JAK TO OCENIAĆ?

Uwaga! Wbrew pozorom ocena projektu nie powinna stanowić końcowego etapu pracy. Przeciwnie – im wcześniej poznacie zasady, według których wasze wysiłki będą oceniane, tym lepiej będziecie wiedzieć, w jakim kierunku zmierzać. Aby kryteria oceniania były drogowskazem, muszą być konkretne i powinny uwzględniać to, na czym naprawdę zależy nauczycielowi i wam – np. „na ile nasz projekt dociera do mieszkańców”, „czy ławki w parku są pomalowane” albo „czy w urzędzie gminy dostępne są nasze ulotki o zasadach przejrzystości” i „czy są jasno napisane”. Oczywiście warto także sformułować kryteria, tj. wskazówki dotyczące samej prezentacji (np. „liczba widzów”, „oryginalna forma zaproszenia”, „interesująca merytorycznie prezentacja problemu”), ale są one mniej ważne. Powinniście znać wszystkie te kryteria już od etapu planowania pracy, a jeszcze lepiej, gdy sami będziecie uczestniczyć w ich ustalaniu!

Od nauczyciela zależy, czy wystawi uczniom regularne stopnie za pracę nad projektem, czy będą to oceny opisowe, czy też ustna informacja zwrotna. Jednak w każdym z tych przypadków powinniście zostać wcześniej zapoznani z formą i kryteriami oceny.

 

ETAPY PROJEKTU

W fazie wstępnej nauczyciel powinien pomóc wam zdobyć podstawowe wiadomości i umiejętności potrzebne do zaplanowania projektu. Po tym wprowadzeniu nastąpi:

  • wybór problemu działania: konkretny temat i sposób pracy nad projektem ustalacie wspólnie z nauczycielem – wybieracie jedną z jego propozycji lub zgłaszacie własny temat;
  • określenie celów projektu i zaplanowanie pracy nad projektem: opracowujecie plan działania i podział zadań (co, kto, jak i kiedy robi), najlepiej w formie harmonogramu, ustalacie formę prezentacji końcowej, nauczyciel podaje (lub określa wspólnie z wami) kryteria oceniania;
  • realizacja zaplanowanych działań: robicie to, co zaplanowaliście w harmonogramie, nauczyciel tylko konsultuje i ewentualnie akceptuje kolejne etapy lub zadania (jeśli projekt jest krótki, wystarczy jedna konsultacja);
  • publiczna prezentacja projektu: pokazujecie swoje dokonania koleżankom i kolegom z klasy, ze szkoły, mieszkańcom swojej miejscowości;
  • podsumowanie pracy nad projektem: na koniec projektu warto ocenić efekty swojej pracy – najlepiej przeprowadzić ocenę koleżeńską, ocenić się samemu, no i oczywiście poprosić o ocenę nauczyciela.

 

KILKA PYTAŃ NA DOBRY POCZĄTEK

Zanim przystąpicie do pracy, warto zadać sobie kilka pytań:

  • Dlaczego będziemy się zajmować właśnie takim projektem? (Bo nauczyciel tego wymaga? Bo to ma sens i jest ciekawe?).
  • Kto skorzysta na jego wykonaniu? (Tylko my? Szkoła? Społeczność lokalna? Konkretni ludzie?).
  • W jaki sposób będziemy pracować? (Czy to będzie tylko badanie i opis problemu? Jeśli także działanie, to jakie?).
  • Jak zorganizujemy pracę? (Każdy zespół pracuje oddzielnie? Wszyscy robimy równolegle to samo? Dzielimy się zadaniami?).
  • Kto jest odpowiedzialny za różne zadania? (Kto co robi?).
  • Kiedy możemy spodziewać się rezultatów? (Na kiedy? Jeśli projekt ma coś naprawdę zmienić, to kiedy to może nastąpić?).
  • Kto może nam pomóc? (Nauczyciele? Dyrekcja szkoły? Rodzice? Koleżanki i koledzy? Zaprzyjaźniony drukarz albo ogrodnik?).
  • Jakie warunki muszą być spełnione? (Czego potrzebujemy? Komputerów i internetu? Dużej sali na prezentację? Zgody dyrektora szkoły lub wójta?).
  • Jakie są ewentualne koszty i skąd wziąć pieniądze na ich pokrycie? (Ile będzie kosztować papier do kserokopiarki? Poczęstunek podczas prezentacji? Telefony i SMS-y?).

 

JAK DZIELIĆ SIĘ NA ZESPOŁY?

Oto najczęściej stosowane sposoby podziału na zespoły:

  • Nauczyciel przydziela uczniów do grup.
  • Uczniowie sami tworzą/wybierają zespoły zadaniowe.
  • Podziału na zespoły dokonuje się losowo.

Niezależnie od tego, jak powstaną grupy – w wyniku losowania, samodzielnego dobierania się uczniów lub celowego podziału przez nauczyciela – trzeba ustalić zasady współpracy, a następnie podzielić zadania i role. Prace w zespole powinny być sprawiedliwie i sensownie rozdzielone. Nawet jeśli projekt jest realizowany indywidualnie lub w parach, również wtedy warto precyzyjnie ustalić zadania poszczególnych osób.

 

JAK SPORZĄDZIĆ HARMONOGRAM?

Harmonogram to zestawienie zadań, osób, które mają je wykonać, terminów (ewentualnie dat zakończenia zadań etapowych) i innych informacji dotyczących pracy nad projektem. Można go sporządzić w dowolnej formie (najprostszy harmonogram poniżej, inne znajdziecie w internecie), ważne tylko, żeby był czytelny dla każdego i realistyczny. Jeśli to wasze pierwsze w życiu harmonogramy, koniecznie skonsultujcie je z nauczycielem!

 

Lp.

Zadanie do realizacji

Termin realizacji

Osoba odpowiedzialna

Należy pamiętać o…

1.

 

 

 

 

2.

 

 

 

 

3.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

JAKĄ FORMĘ PREZENTACJI NAJLEPIEJ WYBRAĆ?

Najważniejsze, by sposób przedstawienia efektów pracy pasował do tematu, preferencji samych wykonawców (jedni wolą prezentację multimedialną, inni plakat, a jeszcze inni film...) oraz nauczyciela. Możliwości są niemal nieograniczone:

  • album ilustrowany zdjęciami, szkicami, mapkami, relacjami pisemnymi, wierszami;
  • plakat, kolaż, inna forma plastyczna;
  • książka, broszura, ulotka, gazetka; − prezentacja komputerowa, np. multimedialna;
  • skonstruowany model zjawiska, makieta budowli itd.;
  • film, nagranie dźwiękowe;
  • przedstawienie teatralne, inscenizacja;
  • happening, marsz;
  • piknik naukowy;
  • debata, dyskusja publiczna;
  • szkolna lub międzyszkolna wystawa, festiwal, „targowisko” prac uczniów;
  • wspólny raport z przeprowadzonego badania;
  • konferencja naukowa: wykłady i prezentacje prowadzone przez uczniów.

 

PO CZYM POZNAĆ DOBRY PROJEKT?

  •  ma jasno określone i możliwe do zrealizowania cele;
  • daje możliwość dowiedzenia się i nauczenia czegoś nowego i użytecznego;
  • jest dobrze zaplanowany w czasie – są wyznaczone terminy realizacji całego przedsięwzięcia i jego etapów;
  • zadania są jasno rozdzielone;
  • pracujecie samodzielnie, korzystając tylko z konsultacji nauczyciela;
  • z góry wiadomo, jak wasza praca będzie monitorowana i jakie będą zasady oceniania;
  • rezultaty pracy zaprezentujecie publicznie.

Wiele pomysłów na projekty uczniowskie znajdziecie w „Projektownikach” towarzyszących wszystkim rozdziałom.

 Alicja Pacewicz

Zdjęcie: Kuba Kiljan