Narodowa Lekcja o Samorządzie Terytorialnym

NARODOWA LEKCJA O SAMORZĄDZIE TERYTORIALNYM

Autor: Stanisław Zakroczymski
Redaktorki: Magdalena Babiszewska, Anna Hejda, Aneta Sałajczyk
Grafiki i skład: Żaneta Strawiak-Pulkowska
Grafika na okładce: Piotr Mildner
Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej im. Jerzego Regulskiego, Warszawa 2020
 

Zachęcamy wszystkich nauczycieli wiedzy o społeczeństwie, a także bibliotekarzy, edukatorów i animatorów do skorzystania z pakietu edukacyjnego „Narodowa Lekcja o Samorządzie Terytorialnym”. Pakiet został wydany przez Fundację Rozwoju Demokracji Lokalnej im. Jerzego Regulskiego z okazji 30.rocznicy pierwszych wolnych wyborów samorządowych. Na jego podstawie można przeprowadzić wiele interesujących lekcji i warsztatów.

Pakiet edukacyjny zawiera sześć scenariuszy, które dotyczą finansów samorządów i podziału kompetencji między samorząd a władze centralne oraz roli samorządu w systemie edukacji, ochrony środowiska czy planowaniu przestrzeni. Oddzielny scenariusz poświęcony został partycypacji społecznej, czyli metodom współdecydowania przez obywatelki i obywateli o kluczowych sprawach ich „małych ojczyzn”. Treści scenariuszy lekcyjnych stanowią twórcze rozwinięcie podstawy programowej. Bogaty wybór ciekawych źródeł (wykresy, formularze, teksty, krótkie fragmenty aktów prawnych, gry, filmy) pozwoli uatrakcyjnić zajęcia.

 

[ze wstępu]

Szanowni Państwo!

30 lat temu, 8 marca 1990 roku Sejm RP uchwalił pakiet zmian legislacyjnych przywracających w Polsce samorządność terytorialną. W maju 1990 roku odbyły się pierwsze, po upadku ustroju komunistycznego w Polsce, wybory do rad gmin.

Zmiana, która się dokonała na początku lat dziewięćdziesiątych spowodowała, że decyzje dotyczące spraw lokalnych – wsi, miasteczka czy miasta – mogły być podejmowane na miejscu, w gminie, a nie w odległym komitecie. Najważniejszą zasadą zrealizowanej reformy samorządowej była bowiem konstytucyjna zasada pomocniczości głosząca, że wszelkie instytucje powinny być tworzone i powinny działać jedynie wtedy, gdy są one konieczne. Zgodnie z jej duchem, gmina powinna zajmować się tymi wszystkimi sprawami, które przerastają możliwości pojedynczego człowieka, powiat powinien realizować działania wykraczające poza gminę, a władze regionalne rozwiązywać takie problemy, które nie mogą być rozwiązane w pojedynczym powiecie.

Przez trzy ostatnie dekady, dzięki działaniom samorządów lokalnych, Polska zmieniła się nie do poznania: dziesiątki tysięcy zrealizowanych inwestycji przyczyniły się do poprawy jakości życia mieszkańców miast i wsi. (…)

Niestety, w ostatnich latach autonomia i kompetencje władz lokalnych są podważane. Coraz więcej zadań jest przejmowanych przez instytucje centralne, coraz mniej możliwości działania (także ze względu na brak funduszy) mają wójtowie, burmistrzowie i prezydenci miast. W wielu gminach skutkiem jest ograniczenie tempa rozwoju, czy wręcz konieczność wprowadzania drastycznych oszczędności. Często oznacza to także istotne zmniejszenie możliwości zaspokajania ważnych potrzeb różnych grup społecznych. (…)

Dlatego samorządu trzeba bronić na co dzień – poprzez działania aktywizujące mieszkańców oraz poprzez edukację wzmacniającą postawy i kompetencje obywatelskie. Mam nadzieję, że pakiet scenariuszy zajęć edukacyjnych, który Państwu przekazujemy, będzie przy tym pomocny.

Cezary Trutkowski
prezes zarządu Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej
im. Jerzego Regulskiego