Jak dyskutować?

O CZYM DYSKUTOWAĆ?

Dyskutować można właściwie o wszystkim, byle nie równocześnie. Wtedy bowiem dyskusja staje się chaotyczna i nic z niej nie wynika. Dlatego zawsze warto najpierw precyzyjnie określić temat, tak żeby wszyscy uczestnicy dyskusji byli tego świadomi, np. „Dziś będziemy rozmawiać o tym, dokąd wybrać się na szkolną wycieczkę“.

 

PRZYGOTOWANIE DO DYSKUSJI

Jeśli przed rozpoczęciem dyskusji mamy trochę czasu, warto się do niej dobrze przygotować. Pomyślmy, jaki jest nasz pogląd na sprawę, która ma być omawiana. Wypiszmy na kartce argumenty, za pomocą których możemy bronić naszych racji. Zastanówmy się też, jakie jeszcze – odmienne od naszego – poglądy mogą ujawnić się w czasie dyskusji. Spróbujmy odpowiedzieć sobie, czemu nie uważamy pewnych argumentów za przekonujące. Co powiemy, kiedy zostaną przywołane? Na koniec przygotujmy swoje pierwsze wystąpienie – od czego zaczniemy wypowiedź, w jaki sposób przedstawimy swoje stanowisko, w jakiej kolejności wymienimy argumenty – a może niektóre zostawimy na później?

 

PROWADZĄCY DYSKUSJĘ

Gdy dyskutujemy w większej grupie, niezbędne staje się wyznaczenie osoby, która poprowadzi dyskusję. Ktoś musi pilnować porządku wystąpień (np. zgłaszamy się do głosu przez podniesienie ręki, a prowadzący dyskusję zapamiętuje to i udziela nam głosu w kolejności zgłoszeń) oraz czasu ich trwania. Warto jeszcze przed rozpoczęciem dyskusji określić, jak długo mogą trwać poszczególne wypowiedzi – prowadzący dyskusję powinien egzekwować tę zasadę, bo w przeciwnym wypadku niektórzy mogą nie zdążyć zabrać głosu. Prowadzący ma także obowiązek dbać o kulturę dyskusji, np. pilnować, by uczniowie sobie nie przeszkadzali, nie mówili równocześnie. Powinien też zachęcać wszystkich do zabrania głosu – nawet tych nieśmiałych czy mniej wygadanych. Należy natomiast przerywać wypowiedzi wulgarne czy obraźliwe. Dodatkowym zadaniem prowadzącego może być wyjaśnienie na początku, jaki jest temat i cel dyskusji, a w czasie jej trwania dbanie o to, by dyskutanci nie odbiegali za bardzo od tematu.

 

KULTURA DYSKUSJI

O kulturę dyskusji powinni dbać wszyscy jej uczestnicy. Po pierwsze, muszą słuchać uważnie tego, co mają do powiedzenia inni. Po drugie, nie wolno przerywać cudzych wystąpień, krzyczeć, złośliwie komentować tego, co mówią pozostali. Po trzecie, należy wypowiadać się jasno i krótko, tak aby inni także mogli zabrać głos. Po czwarte, w swoich wystąpieniach mówcy nie mogą nikogo obrażać czy ranić. Nie oznacza to, że nie wolno krytykować – wręcz przeciwnie, dyskusja służy właśnie do tego, by pokazać siłę swoich argumentów i obalić argumenty innych – ale trzeba to czynić spokojnie, krytykując nie kolegę, lecz jego opinię i sposób rozumowania. Można też wprowadzić zasadę, iż osoba, która już zabrała głos, czeka, aż wypowiedzą się wszyscy chętni.

 

FORMY DYSKUSJI

Dyskusja może przybierać różne formy:

• Dyskusja plenarna – biorą w niej udział wszyscy obecni. W takiej dyskusji szczególnie ważne jest bezwzględne przestrzeganie czasu wystąpień i zasady nieprzerywania innym mówcom.
• Dyskusja akwarium – uczestniczą w niej jedynie wyznaczeni uczniowie, pozostali zaś tylko obserwują ich rozmowę, nie zabierając głosu.
• Dyskusja panelowa – osoby biorące w niej udział dzielą się na dwie grupy: uczestników panelu i publiczność. Najpierw swoje opinie prezentują kolejno uczestnicy panelu (mają oni prawo do dłuższych wypowiedzi albo do powtórnego zabrania głosu, by odpowiedzieć innym uczestnikom panelu), później do głosu dochodzi publiczność. Może ona wypowiadać własne opinie, krytykować poglądy uczestników panelu bądź zadawać im pytania. Uczestnicy panelu odpowiadają na pytania i głosy krytyczne publiczności, do nich też należy podsumowanie dyskusji.
• Specyficzną formą dyskusji jest debata. Do pewnego stopnia przypomina ona rozgrywkę sportową, w której dwie drużyny walczą o zwycięstwo. Podobnie w debacie jeden zespół broni jakiejś tezy (np. monarchia jest naj-lepszym ustrojem), a drugi usiłuje ją podważyć. Przedstawiciele obu grup wypowiadają się na przemian, dowodząc słuszności swojego stanowiska i zbijając argumenty oponentów. Niekiedy debatę kończy głosowanie publiczności, która rozstrzyga, komu należy w dyskutowanej sprawie przyznać rację.