Jak przeprowadzić wybory?

PRZYGOTOWANIA

Dobre przeprowadzenie wyborów – np. do samorządu szkolnego – zależy w dużym stopniu od ich starannego przygotowania. Trzeba dokładnie określić, jakie zasady będą w nich obowiązywały. Najlepiej spisać je w punktach (w ten sposób powstanie nasza ordynacja wyborcza), tak aby wszyscy mogli się z nimi zapoznać. W pierwszej kolejności należy zająć się następującymi kwestiami:

  1. Wyznaczenie terminu wyborów (np. 21.09 godzinach od 9 do 15).
  2. Ustalenie, kto może brać udział w wyborach (np. wszyscy uczniowie naszej szkoły).
  3. Określenie terminu zgłaszania kandydatów i warunków, jakie muszą oni spełnić (np. kandydować mogą jedynie uczniowie, którzy zbiorą dziesięć podpisów poparcia).
  4. Powołanie komisji wyborczej i jej przewodniczącego (np. każda klasa deleguje do niej jednego przedstawiciela; tak utworzona komisja sama wybiera swego przewodniczącego) oraz ustalenie listy jej obowiązków (np. musi rejestrować kandydatów, sporządzić listy wyborców i karty do głosowania, pilnować po-rządku w czasie wyborów, obliczyć i ogłosić wyniki głosowania). Uwaga, w skład komisji wyborczej nie mogą wchodzić ci uczniowie, którzy kandydują w wyborach. Natomiast członkowie komisji mają prawo głosować tak samo jak wszyscy inni uczniowie.
  5. Określenie czasu trwania i zasad prowadzenia kampanii wyborczej (np. kampania trwa przez tydzień poprzedzający dzień głosowania; nikt nie ma prawa usuwać plakatów innych kandydatów; jeśli ktoś uważa, że jeden kandydatów narusza w swej kampanii zasady funkcjonowania szkoły albo rozpowszechnia fałszywe informacje, zgłasza ten fakt do komisji wyborczej, która rozstrzyga spór). Uwaga, jeszcze przed wyborami trzeba ustalić, kto będzie odpowiedzialny za posprzątanie szkoły, usunięcie plakatów, ulotek itp.
  6. Komisja wyborcza musi przygotować przed wyborami:

a) listy wyborców, to znaczy uczniów uprawnionych do głosowania (można np. spisać wszystkie nazwiska z dzienników);
b) karty do głosowania – muszą na nich zostać wypisane nazwiska wszystkich kandydatów, najlepiej w porządku alfabetycznym. Trzeba też zamieścić na nich informację, w jaki sposób wyborcy mają głosować, np. stawiając krzyżyk przy nazwisku kandydata, którego popierają;
c) lokal wyborczy – powinno w nim być miejsce, w którym każdy wyborca będzie mógł dokonać wyboru w tajemnicy; potrzebna jest też urna wyborcza, do której będą wrzucane wypełnione karty do głosowania.

 

W DNIU WYBORÓW

  1. W trakcie głosowania w lokalu wyborczym przez cały czas muszą znajdować się członkowie komisji wyborczej. Sprawdzają oni toż-samość zgłaszających się wyborców (w dużych szkołach warto wprowadzić obowiązek okazania legitymacji szkolnej, by wykluczyć ewentualne oszustwa) i wydają im karty do głosowania. Uwaga, głosować można wy-łącznie osobiście, nikomu nie da się przekazać swojego głosu.
  2. Wyborcy potwierdzają otrzymanie karty, składając podpis przy swoim nazwisku na liście wyborczej. Każdy wyborca może głosować tylko raz i komisji wolno mu wydać tylko jedną kartę do głosowania (komisja nie przyjmuje żadnych tłumaczeń, np. „zaznaczyłem nie tego kandydata, którego chciałem”).
  3. Po zamknięciu lokalu wyborczego komisja otwiera urnę (w czasie trwania głosowania nikomu nie wolno tego robić, pod groźbą unieważnienia wyborów) i przystępuje do obliczania wyników. W pierwszej kolejności liczy, ile głosów zostało oddanych – skrupulatna komisja powinna porównać liczbę oddanych głosów z liczbą wydanych kart do głosowania – ta pierwsza nie może być większa od drugiej; jeśli jest większa, istnieje poważne podejrzenie, że ktoś dopuścił się fałszerstwa wyborczego.
  4. Potem komisja oddziela głosy nieważne (te, na których zaznaczono więcej niż jednego kandydata bądź nie zaznaczono żadnego) i oblicza, ile ważnych głosów otrzymał każdy z kandydatów.
  5. Na zakończenie swojej pracy komisja spisuje i ogłasza wyniki wyborów. Taki komunikat powinien zawierać następujące informacje:
    a) liczbę oddanych głosów;
    b) liczbę głosów nieważnych;
    c) wyniki uzyskane przez wszystkich kandydatów w kolejności od najlepszego do najgorszego;
    d) wskazanie, którzy z kandydatów wygrali wybory (np. weszli w skład władz samorządu).
  6. Dobrze by było, gdyby wyborcy mieli prawo wnosić protesty do komisji wyborczej (instancją odwoławczą mógłby być dyrektor szkoły albo nauczyciel opiekujący się samorządem), jeśli uważają, że w trakcie wyborów doszło do naruszenia zasad, co mogło mieć wpływ na wyniki. Dopiero po rozpatrzeniu takich protestów komisja ogłaszałaby, że wyniki wyborów są ważne.

 

JAWNE CZY TAJNE?

Nie wszystkie sprawy warto rozstrzygać za po-mocą skomplikowanej procedury wyborczej. Gdy np. musicie zdecydować, jakie przedstawienie ma przygotować wasza klasa na święto szkoły, wystarczy przeprowadzić głosowanie jawne. Wyznaczona osoba pyta zebranych: „Kto jest za daną propozycją?”. Uczniowie popierający ją podnoszą ręce, a sekretarz zlicza głosy. Następnie poddaje kolejno pod głosowanie inne propozycje. Wygrywa ta, którą poparło najwięcej osób. Gdy głosujący mają do wyboru tylko dwie możliwości (np. przygotować przed-stawienie czy nie), wtedy osoba prowadząca głosowanie zadaje kolejno trzy pytania: „Kto jest za (przygotowaniem przedstawienia)?”, „Kto jest przeciw?”, „Kto się wstrzymał od głosu?”. Jeśli liczba głosów za wnioskiem jest większa niż przeciw – uważa się, że propozycja została przyjęta. Jeśli liczba głosów za i przeciw jest równa, można przeprowadzić powtórne głosowanie lub przyjąć inną metodę podejmowania decyzji (np. decyzję podejmie wychowawca klasy albo samorząd klasowy). Gdy istnieje podejrzenie, że uczniowie w głosowaniu jawnym nie będą głosowali zgodnie z własnymi przekonaniami (np. ze strachu czy wstydu), należy przeprowadzić głosowanie tajne. Uczniowie piszą na niepodpisanych karteczkach „tak“, „nie“ albo „nie wiem“. Sekretarz zbiera te karteczki i zlicza liczbę głosów za i przeciw, a następnie ogłasza wyniki głosowania.