Dokumenty

Po II wojnie światowej przed zwycięskimi państwami koalicji antyhitlerowskiej stanął problem ukarania zbrodniarzy wojennych - na jakiej podstawie można to było uczynić, jeśli niemieccy przywódcy działali w zgodzie z prawem stanowionym swojego kraju? Postanowiono odwołać się bezpośrednio do prawa naturalnego, wskazując, że istnieją zasady, których nie może łamać żadna władza. Z czasem zasady te zapisano w wielu dokumentach międzynarodowych. Pierwszym była Powszechna Deklaracja Praw Człowieka uchwalona 10 grudnia 1948 r. 

NARODZINY	DZIEŃ DZISIEJSZY	DOKUMENTY	OCHRONA	QUIZ
W roku 2018 mija 70 lat od uchwalenia przez ONZ Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka. Obchodom na Facebooku towarzyszy hasło: Stań w obronie praw człowieka.   SPRAWDŹ, CZY ROZUMIESZ? Podaj kilka przykładów praw i wolności zawartych w obowiązujących obecnie dokumentach prawa międzynarodowego. A jakie prawa gwarantuje nasza konstytucja? Wypisz z rozdziału zatytułowanego "Prawa, wolności i obowiązki człowieka i obywatela" przykłady swoich uprawnień.     ZAJRZYJ NA STRONY WWW http://www.un.org/ - na oficjalnej stronie ONZ publikowane są informacje o obchodach 70. rocznicy uchwalenia Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka   www.unic.un.org.pl - strona internetowa Ośrodka Informacji Organizacji Narodów Zjednoczonych w Polsce	JAKIE SĄ NAJWAŻNIEJSZE DOKUMENTY DOTYCZĄCE PRAW CZŁOWIEKA?   SPOŁECZNOŚĆ MIĘDZYNARODOWA W OBRONIE PRAW CZŁOWIEKA Zarówno francuska Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela, jak i amerykańska Karta Praw były dokumentami prawa krajowego, miały więc moc wiążącą jedynie w ramach danego państwa. Znacznie później prawa człowieka zaczęły być traktowane jako ważna część prawa międzynarodowego - opóźnienie to wynikało zapewne z nieufności poszczególnych państw do prób ograniczania ich suwerenności. Mimo wszystko w XIX i na początku XX wieku podejmowano sporadycznie działania w obronie prześladowanych mniejszości, uznając, że suwerenność państwa nie oznacza kompletnej dowolności w traktowaniu obywateli. Ochrona mniejszości stała się też przedmiotem zainteresowań Ligi Narodów, powstałej po I wojnie światowej organizacji mającej być forum współpracy międzynarodowej.   Po II wojnie światowej przed zwycięskimi państwami koalicji antyhitlerowskiej stanął problem ukarania zbrodniarzy wojennych - na jakiej podstawie można to było uczynić, jeśli niemieccy przywódcy działali w zgodzie z prawem stanowionym swojego kraju? Postanowiono odwołać się bezpośrednio do prawa naturalnego, wskazując, że istnieją zasady, których nie może łamać żadna władza. Z czasem zasady te zapisano w wielu dokumentach międzynarodowych. Pierwszym była Powszechna Deklaracja Praw Człowieka uchwalona 10 grudnia 1948 r. przez Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych. Deklaracja miała ogromne znaczenie, jako że znalazł się w niej pierwszy, powszechnie akceptowany przez społeczność międzynarodową katalog uprawnień jednostki. Dla obywateli państw łamiących prawa człowieka nie wynikały z niej jednak bezpośrednio żadne skutki prawne, jako że deklaracja jest jedynie oświadczeniem dobrej woli rządów i nie towarzyszą jej żadne procedury, które pozwalałyby wymusić rzeczywiste respektowanie jej postanowień.   Inny charakter miała uchwalona w 1950 r. Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (a do pewnego stopnia także pochodząca z 1961 r. Europejska Karta Socjalna). Państwa podpisujące konwencję muszą rzeczywiście przestrzegać jej postanowień, licząc się w przeciwnym wypadku z możliwością zastosowania przeciwko nim poważnych sankcji. Skargi przeciwko państwom, które podpisały tę Konwencję, rozpatruje Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu.   Podobny charakter - tyle że nie ograniczony w działaniu jedynie do kontynentu europejskiego - mają uchwalone przez ONZ Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych oraz Międzynarodowy Pakt Praw Ekonomicznych (1966 r.). Obywatele państw, które podpisały Pakty, mogą składać skargi do Komitetu Praw Człowieka w Genewie.   W przypadku Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności obowiązuje tzw. zasada bezpośredniej stosowalności, co oznacza, że normy Konwencji obowiązują w danym państwie, nawet jeśli nie zostały wpisane do prawa krajowego. Mimo wszystko jednak większość państw umieszcza w swoich konstytucjach szczegółowe zapisy dotyczące praw osobistych, politycznych, ekonomicznych i socjalnych, dając w ten sposób dowód, jak wielką przykłada do nich wagę.   ZROZUMIEĆ DEKLARACJĘ Przeczytaj wybrane artykuły Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka i wypisz wymienione w nich prawa człowieka. Czy rozumiesz wszystkie zawarte tam sformułowania? Spróbuj tak je zapisać, by stały się zrozumiale nawet dla uczniów szkół podstawowych. Daj je do przeczytania młodszemu rodzeństwu, aby przekonać się, czy rzeczywiście udało ci się napisać je w prosty i przystępny sposób.   Powszechna Deklaracja Praw Człowieka       Czy domyślasz się, jakie prawa zamieszczone w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka symbolizują te rysunki? (Rysunki pochodzą z książki „Our World, Our Rights“, Al 1996)