VIII. POLSKA W ŚWIECIE, POLSKA W EUROPIE

WYBIERZ ĆWICZENIE  SCHEMAT NATO  POLSKIE STANOWISKO  CZY POLACY POWINNI TAM BYĆ?  QUIZ O NATO 

 SCHEMAT NATO

Na podstawie krótkiej informacji (patrz poniżej) narysuj schemat władz NATO. Czy wiesz, kto jest obecnie sekretarzem generalnym NATO, a kto głównym dowódcą wojsk?

Władze NATO

Najważniejszym organem Sojuszu jest Rada Atlantycka – w jej skład wchodzą przedstawiciele wszystkich państw członkowskich oraz różnych instytucji NATO. To ona rozstrzyga najważniejsze sprawy organizacyjne i programowe. Najwyższym organem wojskowym jest natomiast Komitet Wojskowy składający się z szefów sztabów wojsk państw członkowskich, który odpowiada przed Radą Atlantycką.

POLSKIE STANOWISKO

Po upadku komunizmu NATO ewoluowało w kierunku organizacji mającej zapewnić pokój w całej Europie. Przełomową datą był rok 1999, kiedy to jego członkami zostały Polska, Węgry i Czechy. W 2004 roku do Sojuszu przystąpiły także: Litwa, Łotwa, Estonia, Słowacja, Słowenia, Bułgaria i Rumunia, a w 2009 roku Albania i Chorwacja, a w 2017 r. Czarnogóra. O wejście do NATO stara się także Ukraina. W czerwcu 2020 r. weszła do wąskiego grona sześciu państw, którym NATO przyznało status członka programu Rozszerzonych Możliwości (status ten posiadają też Gruzja, Finlandia, Szwecja, Australia i Jordania). Czy powinna zostać przyjęta, zwłaszcza teraz, kiedy Rosja dokonała agresji na jej terytorium? W NATO obowiązuje zasada, żeby nie przyjmować nowego członka, który znajduje się w stanie konfliktu z innym państwem. 

Część obserwatorów uważa, że zwiększyłoby to stabilność sytuacji w Europie i gwarantowałoby wzrost poziomu bezpieczeństwa na świecie. Wielu sądzi jednak, że dalsze rozszerzanie NATO na Wschód zostanie potraktowane jako akt wrogi wobec Rosji i w efekcie spowoduje jedynie wzrost napięcia w stosunkach Rosji z państwami należącymi do NATO, a nawet otwarty konflikt. Stanowisko Polski jest w tej kwestii jednoznaczne: nasz kraj opowiada się za przyjęciem Ukrainy do Sojuszu Północnoatlantyckiego.

Pracując w parach lub 3-osobowych zespołach, spróbujcie napisać krótkie wystąpienie polskiego ministra na spotkaniu ministrów spraw zagranicznych państw NATO, które przedstawiałoby polskie stanowisko w tej sprawie. Powinno ono zawierać zarówno argumenty uzasadniające polskie poparcie dla idei dalszego rozszerzania Paktu, jak i krytykę argumentów przeciwników tego procesu. Ochotnicy lub uczniowie wskazani przez nauczyciela odczytują przygotowane wystąpienia, które powinny zostać ocenione przez resztę klasy według następujących kryteriów:

• jasno przedstawione argumenty;  
• przekonująca krytyka argumentów drugiej strony;
• właściwa forma wystąpienia;
•  sposób wygłoszenia przemówienia - ton głosu, intonacja, gestykulacja itp.

CZY POLACY POWINNI TAM BYĆ?

Pracując w parach lub trzyosobowych zespołach, przygotujcie się do krótkiego wystąpienia, które mogłoby zostać wygłoszone w polskim parlamencie lub w trakcie innej debaty publicznej na temat udziału polskich żołnierzy w misjach. Następnie każdy sam sporządza plan swojej wypowiedzi, która może – w zależności od przekonań mówcy – wspierać udział Polski w misjach wojskowych, krytykować go lub prezentować argumenty za i przeciw, nie formułując ostatecznego rozstrzygnięcia. Uczniowie wskazani przez nauczyciela wygłaszają krótkie (2–3-minutowe) wystąpienia, które mogą być oceniane przez resztę klasy ze względu na zawartość (jasno przedstawione argumenty) i formę (sposób zwracania się do słuchaczy). 

 QUIZ O NATO

Odpowiedz na pytania:

1. Kiedy powstało NATO?
2. Gdzie mieści się jej siedziba?
3. Kiedy Polska została przyjęta do NATO?
4. Jakie inne kraje stały się członkami Sojuszu w tym samym czasie co Polska?
5. Jakie znaczenie dla naszego kraju ma członkostwo w Pakcie Północnoatlantyckim?
6. W rozwiązaniu jakich konfliktów w Europie brały udział siły NATO?

WYBIERZ ĆWICZENIE  GŁÓWNE CELE ONZ  PRZYKŁADY DZIAŁAŃ ONZ  MINISŁOWNICZEK AGEND ONZ  CZY WIESZ...  W RADZIE BEZPIECZEŃSTWA   UCHODŹCY W POLSCE 

 GŁÓWNE CELE ONZ

Przeczytajcie fragmenty Karty Narodów Zjednoczonych. Na ich podstawie wypiszcie na tablicy główne cele i zasady działania ONZ.

Art. 1. Cele Organizacji Narodów Zjednoczonych są następujące:

• Utrzymywać międzynarodowy pokój i bezpieczeństwo, a w tym celu stosować skuteczne środki zbiorowe dla zapobiegania zagrożeniom pokoju i usuwania ich, załatwiać lub rozstrzygać międzynarodowe spory lub sytuacje, które mogą doprowadzić do zakłócenia pokoju, w drodze pokojowej, zgodnie z zasadami sprawiedliwości i prawa międzynarodowego.
• Rozwijać przyjazne stosunki pomiędzy narodami oparte na poszanowaniu zasady równouprawnienia i samostanowienia narodów oraz stosować inne odpowiednie środki dla wzmocnienia powszechnego pokoju.
• Rozwiązywać w drodze współpracy międzynarodowej zagadnienia międzynarodowe o charakterze gospodarczym, społecznym i kulturalnym lub humanitarnym, jak również popierać i zachęcać doń wszystkich bez względu na różnicę rasy, płci, języka lub wyznania.
• Stanowić ośrodek harmonizowania działalności narodów zmierzającej do osiągnięcia tych wspólnych celów.

 

Art. 2. Dla osiągnięcia celów wymienionych w art. 1 Organizacja i jej członkowie powinni postępować według następujących zasad:

• Organizacja opiera się na zasadzie równości suwerennej wszystkich jej członków.
• W celu zapewnienia wszystkim członkom praw i korzyści wynikających z przynależności do Organizacji wszyscy oni powinni w dobrej wierze wykonywać zobowiązania przyjęte zgodnie z niniejszą Kartą.
• Wszyscy członkowie powinni załatwiać swe spory międzynarodowe środkami pokojowymi w taki sposób, aby nie dopuścić do zagrożenia międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa oraz sprawiedliwości.
• Wszyscy członkowie powinni powstrzymywać się w swych stosunkach międzynarodowych od groźby użycia siły lub jej użycia przeciwko całości terytorialnej lub niezawisłości politycznej któregokolwiek państwa, jak i w inny sposób, niezgodny z celami ONZ.
• Wszyscy członkowie Organizacji powinni okazywać jej wszelką pomoc w każdej akcji podjętej zgodnie z niniejszą Kartą i powstrzymywać się od udzielenia pomocy któremukolwiek państwu, przeciwko któremu Organizacja zastosowała środki prewencyjne lub środki przymusu.
• Organizacja zapewni, aby państwa, które są jej członkami, postępowały zgodnie z niniejszymi zasadami w stopniu koniecznym dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa.
• Żadne postanowienie niniejszej Karty nie upoważnia Narodów Zjednoczonych do ingerencji w sprawy, które z istoty swej należą do kompetencji wewnętrznej któregokolwiek państwa, i nie zobowiązuje członków, aby przekazywali takie sprawy do załatwienia w trybie przewidzianym niniejszą Kartą.

PRZYKŁAD DZIAŁAŃ ONZ

Podzielcie się na pięcioosobowe zespoły. Każdy będzie miał za zadanie podać przykłady działalności ONZ w jednej z następujących dziedzin:

• utrzymanie pokoju na świecie;
• pomoc w rozwiązywaniu bieżących konfliktów międzynarodowych;
• wspieranie współpracy międzynarodowej;
• ochrona praw człowieka;
• pomoc w rozwiązywaniu problemów gospodarczych.

MINISŁOWNICZEK AGEND ONZ

Na podstawie encyklopedii i informacji z Internetu sporządźcie krótkie notatki na temat wyspecjalizowanych organizacji działających przy ONZ i ułóżcie z nich minisłowniczek. Skorzystajcie z materiałów pomocniczych (w nawiasach podajemy najczęściej używane polskie i angielskie skróty nazw tych organizacji).

• Międzynarodowa Organizacja Pracy (MOP, ILO),
• Międzynarodowy Fundusz Walutowy (MFW, IMF),
• Organizacja NZ ds. Oświaty, Nauki i Kultury (UNESCO),
• Światowa Organizacja Zdrowia (WHO),
• Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej (IAEA),
• Fundusz NZ na rzecz Dzieci (UNICEF),
• Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju (MBOR, IBRD),
• Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO).

CZY WIESZ...

Odpowiedz na zamieszczone poniżej pytania.

• Kiedy powstała ONZ?
• Czy Polska należy do tej organizacji?
• Jaka jest główna misja ONZ?
• Kto jest jej sekretarzem generalnym?
• W jaki sposób finansuje się działalność ONZ?
• W rozwiązanie jakich problemów świata zaangażowana jest obecnie ONZ?

W RADZIE BEZPIECZEŃSTWA

Jak wiecie, w skład rady Bezpieczeństwa wchodzi pięciu stałych członków – Rosja, Chiny, Stany Zjednoczone, Wielka Brytania oraz dziesięć krajów wybranych na 2 lata zgodnie z tzw. kluczem regionalnym (5 miejsc dla Afryki i Azji, 2 dla Ameryki Łacińskiej, 2- Europy Zachodniej i 1 – Europy Środkowej). Rada podejmuje decyzje większością głosów, choć stali członkowie mają prawo weta.

Wyobraźcie sobie, że jesteście przedstawicielami krajów zasiadających w Radzie Bezpieczeństwa i obradujecie nad tym, czy siły ONZ powinny interweniować w jednym z afrykańskich krajów (oczywiście fikcyjnym) – Wiktorii. W państwie tym od kilku miesięcy toczy się bratobójcza walka plemienna, w której zginęło już milion osób. Setki tysięcy uchodźców próbują obecnie przedostać się do sąsiednich krajów, czy nawet dalej – do Europy. Rząd Wiktorii praktycznie utracił kontrolę nad sytuacją, choć sprzeciwia się kategorycznie jakiejkolwiek ingerencji zewnętrznej.

Wylosujcie spośród siebie 15 osób, które będą na posiedzeniu reprezentować członków Rady. Pozostali uczniowie mogą dołączyć do poszczególnych delegacji jako eksperci.

Rozpocznijcie obrady, dbając, by każda delegacja miała możliwość wyrażenia swojego stanowiska wraz z krótkim uzasadnieniem. Napiszcie rezolucję Rady Bezpieczeństwa w sprawie Wiktorii i przegłosujcie ją. Pamiętajcie, że aby rezolucja została przyjęta, stali członkowie muszą ją poprzeć lub przynajmniej wstrzymać się od głosu.

UCHODŹCY W POLSCE

W 1991 r. Polska przystąpiła do konwencji genewskiej o statusie uchodźcy, zgodnie z którą azyl mogą otrzymać ci ludzie, którzy uciekli przed prześladowaniami ze względu na rasę, narodowość, religię czy poglądy polityczne. Od tego czasu przyjęliśmy uchodźców z bardzo wielu krajów, m.in. z Bośni, Kosowa, Afganistanu, Iraku, Sudanu, Somalii i Sri Lanki. Wskutek krwawych wojen prowadzonych przez Rosję z Czeczenią największą grupą uchodźców w naszym kraju stali się mieszkańcy Kaukazu, a zwłaszcza Czeczeni, którzy stanowią od wielu lat 50 proc. wszystkich osób ubiegających się o azyl. Przybywają do nas coraz liczniej obywatele z Ukrainy,  zainteresowani stałym pobytem w Polsce, a także na jakiś czas uchodźcy z Afryki i Bliskiego Wschodu, głównie z Syrii. W 2017 roku o status
uchodźcy wystąpiło ponad 2,5 tys. osób (por. „Imigranci na świecie i w Polsce", s. 281).
Po wejściu Polski do Unii Europejskiej przyjęliśmy regulacje prawne dotyczące uchodźców – przede wszystkim zasadę, zgodnie z którą na terytorium UE dana osoba może tylko raz wystąpić o status uchodźcy, i to w pierwszym kraju unijnym, do którego dotrze. Wobec masowego napływu cudzoziemców do Włoch i Grecji postanowiono jednak, że kandydaci na uchodźców będą też podlegać relokacji, czyli otrzymają propozycję wyjazdu do jednego z krajów Unii.
Jak Polacy odnoszą się do uchodźców? Polska ma pod tym względem wspaniałe tradycje historyczne – często okazywała się spokojną przystanią dla ludzi prześladowanych ze względów etnicznych czy religijnych. Dzisiaj także uważamy się za naród bardzo tolerancyjny. W praktyce jednak nie wszystko przebiega bezkonfliktowo. Od roku 2015 rośnie w Polsce liczba ataków na imigrantów i uchodźców,
przy czym wzrasta brutalność samych przestępców. Szczęśliwie poprawia się też wykrywalność sprawców przez policję. W badaniach prowadzonych przez Centrum Badań Nad Uprzedzeniami Uniwersytetu Warszawskiego widać, że powodem tych ataków jest islamofobia, czy szerzej – niechęć do obcych (ksenofobia). Nie bez znaczenia są także nieodpowiedzialne wypowiedzi wielu polityków, którzy strachu przed uchodźcami używają jako narzędzia politycznej mobilizacji. Wrogie uciekinierom wojennym zachowania surowo ocenia Kościół w Polsce ustami
przewodniczącego episkopatu abp Stanisława Gądeckiego: „… nasza postawa niewiele ma wtedy wspólnego z chrześcijaństwem. Egoizm osobisty – czyli troska o zachowanie własnego bezpieczeństwa, przeważa nad altruizmem, czyli nad tą postawą, która powinna jednak być ukierunkowana na pomoc innym osobom. Zasada centralnego miejsca osoby ludzkiej zobowiązuje nas do przedkładania bezpieczeństwa człowieka ponad bezpieczeństwo narodowe. Interes państwa jest na drugim miejscu, na pierwszym jest człowiek”. Ludzie, którzy utracili swoją  ojczyznę i doświadczyli wielu cierpień, potrzebują naszej pomocy.