Opinie o programie nauczania KOSS

Program KOSS (Kształcenie Obywatelskie w Szkole Samorządowej) przeznaczony jest do nauczania wiedzy o społeczeństwie w szkole podstawowej. To zmodyfikowana, zgodnie z założeniami nowej podstawy programowej, wersja programu nauczania edukacji obywatelkiej obecnego w polskich szkołach od 1995 roku. Uwzględnia wszystkie wymagania wymienione w podstawie programowej cele kształcenia ogólnego (wymagania ogólne) oraz treści nauczania (wymagania szczegółowe). Program ten został wyróżniony przez Ministra Edukacji Narodowej – za jego opracowanie Centrum Edukacji Obywatelskiej otrzymało odznakę honorową „Za zasługi dla oświaty”. 

Przedstawiamy opinie rzeczoznawców o programie nauczania KOSS z 1996 roku.

Program Kształcenie Obywatelskie w Szkole Samorządowej przygotowany przez Centrum Edukacji Obywatelskiej oceniam jako wyjątkowo interesujący – zwłaszcza na tle dość powszechnego w Polsce lekceważenia reguł demokracji i edukacji do demokracji -znakomity pod względem merytorycznym.(...)

I tak, po pierwsze, trzeba podkreślić zarówno przydatność, jak dobre merytorycznie opracowanie problematyki samorządu lokalnego, która jest wyjątkowo słabo znana w dorosłym społeczeństwie, nawet wśród radnych gminnych i powiatowych. Projekt nauczania tej problematyki ma charakter nie tylko teoretyczny, bo o tym, że samorząd to władza w rękach społeczeństwa, można mówić bez końca, ale przede wszystkim praktyczny, kiedy to mianowicie proponuje się zbudowanie budżetu gminy lub też praktycznie analizuje prace komisji rady gminy. (...)

Po drugie, program Kształcenie Obywatelskie w Szkole Samorządowej przy tej i przy innych okazjach lub tematach podkreśla rolę polskich tradycji społecznych i politycznych, a także rolę patriotyzmu i wyobraźni narodowej. Naturalnie młodzież teoretycznie jest uczona w szkołach postaw patriotycznych, ale obecnie jest to sprowadzone do banału, który często może mieć skutki odwrotne do zamierzonych. (...)

Po trzecie, propozycja nauczania „zasad demokracji” jest skonstruowana nie tylko bardzo dobrze, dlatego że pokazane są podstawowe mechanizmy funkcjonowania społeczeństwa demokratycznego, ale także dlatego, że program Kształcenie Obywatelskie w Szkole Samorządowej zawiera tematy prezentujące rozmaite wątpliwości dotyczące demokracji i jej funkcjonowania i daleki jest od idealizowania demokracji (...).

prof. dr hab. Marcin Król, dziekan Wydziału Stosowanych Nauk Społecznych 
i Resocjalizacji Uniwersytetu Warszawskiego

 

Są trzy podstawowe zalety programu przygotowanego przez CEO.

Po pierwsze: autorzy programu odwołują się do aktywnych metod pracy uczniów (debaty, dyskusje, symulacje itd.). Tego rodzaju metody sprzyjają głębszemu zaangażowaniu uczniów, a przy tym służą bardziej partnerskim relacjom uczeń – nauczyciel.

Po drugie: nacisk pada na te metody, które przyczyniają się do współpracy samych uczniów. Wyniki ich pracy (np. portfolia), jak rozumiem, zależą od umiejętności wspólnego działania. Sprzyja to z jednej strony integracji klasy, grupy koleżeńskiej, z drugiej na drodze praktycznej pozwala uświadomić uczniom, czym są i na czym polegają umiejętności obywatelskie. Te same cnoty, które mają ożywić wspólne przedsięwzięcia w klasie, „obowiązują” przecież w normalnym życiu zbiorowym.

Po trzecie: bardzo wysoko oceniam sam program zajęć. (...)

dr hab. Paweł Śpiewak, wykładowca Instytutu Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego

 

Zgodnie ze współczesnymi wymogami dydaktyki oraz społecznymi potrzebami program duży nacisk kładzie na kształcenie umiejętności (m.in. komunikacji społecznej, procedur demokratycznych i tych, które przydatne są w życiu zawodowym) oraz postaw. Na uwagę zasługuje przede wszystkim przywrócenie do dydaktyki szkolnej pojęcia „cnoty obywatelskiej”, nawiązujące m.in. do najlepszych tradycji antyku czy okresu dawnej Rzeczypospolitej. (...)

Wspomniany wyżej interdyscyplinarny charakter przedmiotu WOS stanowi wyzwanie nie tylko dla autorów programów nauczania, ale także, a może przede wszystkim, dla realizujących go nauczycieli. Dlatego też niezwykle ważne jest, aby programy te zawierały w miarę szczegółowy opis proponowanych metod nauczania i czynności nauczyciela.

Jerzy Sińczak, nauczyciel WOS i historii w Gimnazjum i Liceum Jezuitów w Gdyni,
wcześniej doradca metodyczny w Gdańsku

 

oprac. Dorota Nawalany