Program KOSS
organizowany jest przez:
2. Reguły gry społecznej
WYBIERZ ĆWICZENIE 
KŁOPOTY Z UFOLUDKIEM ODPOWIEDZIALNY NASTOLATEK KATASTROFA PRAWO DO ODMIENNEGO ZDANIA NA LEKCJACH KOSS ZAPISYWAĆ NORMY CZY NIE? GRANICE TOLERANCJI STAŃ W OBRONIE, POWIEDZ O TYM
Wyobraź sobie, że spotykasz przybysza z kosmosu, który właśnie przyleciał na Ziemię i zupełnie nie może się zorientować, jakie zasady zachowania obowiązują w różnych sytuacjach. Prosi cię, abyś został/została jego przewodnikiem. Zabierasz go ze sobą do szkoły. Przechodząc przez ulicę, o mało nie wpada pod samochód, gdyż uznał czerwone światło za sygnał do przejścia.
Wymyśl, jakie niebezpieczne lub kłopotliwe sytuacje, wynikające z nieznajomości reguł zachowania obowiązujących na Ziemi, może on spowodować, na przykład na lekcji edukacji obywatelskiej, w sklepie samoobsługowym, w teatrze, w lokalu wyborczym, w urzędzie gminy. Zapiszcie na kartkach takie sytuacje, a następnie zaprezentujcie je klasie.
Przedyskutujcie o znaczeniu poczucia odpowiedzialności w życiu młodych ludzi. Punktem wyjścia do dyskusji może być pytanie: „Co to znaczy być odpowiedzialnym, gdy ma się kilkanaście lat?”. Odwołajcie się do konkretnych przykładów odpowiedzialnych oraz nieodpowiedzialnych zachowań. Sporządźcie zestawienie rzeczy, za które czujecie się odpowiedzialni (np. w formie mapy czy wykresu). Ważne jest, by nie było to chaotyczne – możecie np. podzielić kartkę na kilka pól, odnoszących się do różnych obszarów życia: domu, szkoły, kolegów i koleżanek, miejscowości, kraju, świata…
Przeczytajcie poniższą historię, pozwoli wam lepiej zrozumieć problem odpowiedzialności. Przeanalizujcie wspólnie przedstawioną sytuację i zapiszcie uzgodnienia w tabeli odpowiedzialności (do pobrania w formacie PDF). Zastanówcie się nad odpowiedzialnością za wyciek ropy kapitana statku, drugiego oficera, spółki naftowej Hudson oraz straży przybrzeżnej. Na czym polega trudność w określeniu odpowiedzialności za dane zdarzenie? Zwróćcie uwagę że nie zawsze daje się ustalić wszystkie fakty, a ocena intencji wszystkich uczestników zdarzenia może być trudna.
 |
|
|
Kapitan Henry Thompson byt doświadczonym dowódcą statku. Od sześciu lat dowodził na tankowcu „Californian“. W lutym, gdy temperatura była ciągle niska, a na wodach unosiły się wielkie bryły kry lodowej, kapitan wyruszył w swój regularny rejs z portu na Alasce do rafinerii w Kalifornii. Spółka naftowa, będąca właścicielem statku, zmniejszyła liczbę marynarzy, uznając, że komputeryzacja uzasadnia zmniejszenie liczebności załogi. Obecnie „Californian“ miał tylko dwudziestu ludzi na pokładzie i większość z nich pracowała po 12-14 godzin na dobę.
Statek wyruszył z portu o 9 rano. Dwie godziny później kapitan Thompson przekazał dowodzenie drugiemu oficerowi Enrico Marquezowi. Marquez nie miał potrzebnego doświadczenia, ale kapitan uznał, że pierwszy oficer Jackson jest zmęczony, jako że poprzedniego dnia kierował załadunkiem statku. Thompson przekazał Marquezowi wskazówki dotyczące bezpiecznego sterowania na oblodzonych wodach Cieśniny ks. Wilhelma, a następnie udał się do kajuty. Było tajemnicą poliszynela, że ostatnio kapitan coraz częściej zaglądał do kieliszka.
Szlak wodny na Sound jest tak wąski, że płynące tędy statki zdają się na pomoc straży przybrzeżnej. Niestety, straż straciła kontakt z „Californian“. Twierdziła potem, że trudne warunki pogodowe spowodowały, że dyżurny „zgubił“ tankowiec na radarze.
Nagle statek pełną mocą uderzył w skałę podwodną i ropa zaczęła wyciekać do morza. Kapitan Thompson natychmiast znalazł się na mostku, zapanował nad tankowcem i zapobiegł dalszemu wyciekowi ropy. Szkody wyrządzone przez „Californian“ były jednak ogromne. Ponad 11 milionów galonów ropy wypłynęło do Prince William Sound. Zginęły setki tysięcy ryb i ptaków. Plaże i brzegi zatoki pokryła czarna maź. Akcja oczyszczania wybrzeży podjęta przez spółkę Hudson nie przyniosła oczekiwanego efektu. Jeszcze wiele miesięcy później na wybrzeżu Alaski były widoczne skutki wycieku ropy.
Do pobrania plik w formacie PDF 
Do pobrania tabela odpowiedzialności w formacie PDF
Tolerancja to poszanowanie czyichś poglądów, upodobań i wierzeń innych niż nasze własne. Nie jest łatwo być wyrozumiałym dla odmiennych upodobań i przekonań swojej bliskiej koleżanki czy kolegi.
Dobierzcie się w pary i wykonajcie proste ćwiczenie. Znajdźcie film, w ocenie którego wyraźnie się różnicie i niech każdy sformułuje kilkuzdaniową ocenę. Wypowiedzcie je kolejno na głos - nie próbujcie się nawzajem przekonywać, po prostu przyjmijcie, że wasza koleżanka czy kolega ma prawo mieć odmienne zdanie!
Na zajęciach z edukacji obywatelskiej będą obowiązywać nieco inne reguły niż na lekcjach historii czy fizyki. Wynika to między innymi stąd, że umiejętności obywatelskich nie da się zdobyć, siedząc wyłącznie w ławce lub czytając o ludziach, którzy zasłużyli się dla dobra publicznego.
Podzielcie się na pary lub czwórki. Wypiszcie zarówno te normy, które obowiązują jedynie na zajęciach z edukacji obywatelskiej (np. „Nie wypowiadamy się jednocześnie”). Gdy zakończycie pracę, stwórzcie z nich jedną wspólną listę. Sprawdźcie, czy nie ma wśród nich zapisów sprzecznych z regułami życia szkolnego. Wypiszcie je na dużym arkuszu papieru – będzie to coś w rodzaju postępowania na lekcjach edukacji obywatelskiej. Zostawcie trochę miejsca, tak aby można było jeszcze coś dopisać na kolejnych zajęciach!
Jeśli okaże się, że jakieś normy są nierozsądne lub nierealistyczne, możecie po jakimś czasie je wykreślić lub przeformułować.
Zazwyczaj zestaw reguł zawiera także sankcje, czyli kary, na które naraża się ktoś, kto je łamie. Porozmawiajcie na ten temat. Nauczyciel/nauczycielka wyjaśni wam, jakie sankcje zamierza sam/sama stosować. Czy macie jakieś inne propozycje? Zastanówcie się, na jakie nagrody mogą liczyć uczniowie przestrzegający tych reguł.
Do pobrania plik w formacie PDF
Czy naprawdę potrzebujemy aż tylu norm? W końcu wiele sfer życia ludzkiego znacznie lepiej mogą regulować dobre obyczaje. Niektórzy uważają jednak, że zapisane normy mają ogromną przewagę nad przekazywanymi przez tradycję i wychowanie obyczajami – są tak samo dostępne dla wszystkich i jasno wskazują, co jest niedozwolone.
A co ty sądzisz na ten temat? Czy twojej szkole przydałby się kodeks precyzujący, jakie formy zachowania są właściwe, a jakie niewłaściwe? Zabierz głos w dyskusji.
- Gdy mówi się o tolerancji, trudno nie wspomnieć o jej granicach. Rzecz jasna, powinniśmy być tolerancyjni, czy to jednak oznacza, że musimy tolerować absolutnie wszystko? Wypiszcie na kartce trzy przykłady zachowań, które waszym zdaniem nie mogą być tolerowane (np. w waszej klasie), i uzasadnijcie dlaczego. Na koniec zastanówcie się, czy da się sformułować ogólną zasadę wyznaczającą granicę tolerancji – taką, na którą wszyscy mogliby się zgodzić.
|
To słowo wymaga komentarza, uchylającego nieporozumienia, o które łatwo. Tolerancję przypisuje się często komuś, kto dla świętego spokoju patrzy przez palce na różne grzeszki otoczenia. Nie o ten gatunek tolerancji tutaj chodzi. Tolerancja w naszym rozumieniu to nie jest nieprzeciwstawianie się rzeczom, które poczytujemy za złe, lecz umiejętność szanowania cudzych potrzeb i cudzych opinii, których nie dzielimy. Szanuje cudze potrzeby, kto się z nimi liczy w swoim postępowaniu, przystosowując do nich własne; szanuje cudze opinie, kto ma życzliwą w zasadzie dla nich postawę, a w wypadku wyraźnej już kontrowersji nie przypisuje z góry przeciwnikowi czarnych motywów z tego tylko tytułu, że znajduje się w stosunku do jego stanowiska w opozycji. Maria Ossowska, Wzór obywatela w ustroju demokratycznym, Warszawa 1946 |
Co zrobić, gdy w twojej obecności ktoś w szkole poniżył inną osobę lub ją ośmieszył, przezywał, obmawiał, a nawet jej groził? Pracując w parach sformułujcie 3–4 rady dla tych, którzy nie wiedzą, co w takiej sytuacji powinno się zrobić. Mogą to być np. wskazówki: „Spróbuj pomóc wyśmiewanej osobie, porozmawiaj z nią lub po prostu pobądź z nią”, „Jeśli jesteś w stanie, przeciwstaw się takiemu skandalicznemu zachowaniu”, „Nie bądź ślepy na przemoc słowną, gdy dzieje się na twoich oczach”, „Powiedz o tym, co się wydarzyło komuś dorosłemu – rodzicom, nauczycielowi lub dyrektorowi szkoły”, „Jeśli jesteś ofiarą lub świadkiem znęcania psychicznego, nie licz tylko nas siebie, bo możesz sam sobie nie poradzić”. A czy tobie przydarzyło się coś podobnego? W codziennym, zwykłym życiu, a może w internecie? Co wtedy zrobiłeś/zrobiłaś? Opowiedz o tym.
 |
| Rys. Piotr Rychel |
Kategoria lekcji: