Program KOSS
organizowany jest przez:
4. O porozumiewaniu się i nieporozumieniach
WYBIERZ ĆWICZENIE 
JAK DOBRZE SŁUCHAĆ? TRUDNA SZTUKA SŁUCHANIA JAK REAGOWAC NA ATAK I KRYTYKĘ? UCZYMY SIĘ ODMAWIAĆ PRZEMÓWIENIA SŁAWNYCH LUDZI POETĄ SIĘ RODZI, MÓWCĄ SIĘ STAJE
Jak, dzięki umiejętności dobrego słuchania, zdobyć przyjaciół i doskonalić tą ważną życiowo i towarzysko umiejętność? W znalezieniu odpowiedzi pomoże wam tekst.
Rola słuchania w komunikacji międzyludzkiej
Komunikacja to proces, który zachodzi nieustannie, bowiem przez cały czas swoją postawą ciała, mimiką, gestykulacją, no i wreszcie słowami przekazujemy określone informacje.
Etapy komunikacji, czyli sztuka mówienia i słuchania
Pierwszym ogniwem komunikacji jest zarys tego co chce się komuś powiedzieć. Rodzi się on w naszym umyśle. Następnie dobieramy odpowiednie słowa, które będą nośnikiem tego, co chcemy powiedzieć. Gdy mówimy, słuchacz słyszy naszą wypowiedź, ale musi wykonać pracę polegającą na odkodowaniu jej treści. Odkodowując naszą wypowiedź nie poprzestaje tylko na przetworzeniu znaczenia usłyszanych słów. I w tym właśnie tkwi niebezpieczeństwo. Być może odbiorca naszego komunikatu nada naszym słowom interpretację niezgodną z naszymi intencjami. O skutecznej komunikacji można mówić dopiero wówczas, kiedy informacja jest odbierana zgodnie z intencjami nadawcy.
Jeżeli na przykład zapytamy: przepraszam, Bolku, czy masz zegarek? - a Bolek odpowie: tak, mam, będzie to znaczyło, że nasz komunikat został odebrany niezgodnie z naszymi intencjami (jeśli chcieliśmy dowiedzieć się, która godzina). Jeżeli natomiast powie: jest kwadrans po szóstej, to zostaliśmy przez niego dobrze zrozumiani, nasze intencje zostały właściwie odczytane. Każdy z nas mógłby podać wiele podobnych przykładów, kiedy ktoś źle nas zrozumiał, błędnie odczytał nadany przez nas komunikat.
- To, że rozmawiamy ze sobą, nie znaczy, że się rozumiemy.
- Efektywna komunikacja ma bezpośredni wpływ na nasze życie rodzinne, zawodowe, towarzyskie.
- Sztuka porozumiewania jest podstawową umiejętnością życiową
- Jeśli potrafimy skutecznie się porozumiewać, zazwyczaj tworzymy udane związki, jesteśmy doceniani w szkole, pracy, otacza nas krąg przyjaciół, krótko mówiąc – życie jest dla nas łatwiejsze.
Sztuki komunikacji niestety rzadko uczy się w szkołach, nie zawsze mamy też dobre wzorce w osobach rodziców. Jesteśmy często zdani na intuicję. Tymczasem sztuki porozumiewania się można się nauczyć!
Skuteczność, czyli uczymy się słuchać
Pierwszym krokiem na drodze do skutecznej komunikacji jest umiejętność słuchania. Słuchanie czasami określa się jako zaangażowanie i komplement. Dlaczego zaangażowanie? To proste. Aby zrozumieć jak ktoś się czuje, jak postrzega świat, jakim hołduje wartościom, co kogoś irytuje, a co sprawia mu radość, czego się obawia, za czym tęskni - musimy zaangażować całą swoją uwagę w słuchanie tego, co ten ktoś do nas mówi. Słuchanie to przecież próba zrekonstruowania świata widzianego z perspektywy naszego rozmówcy.
Słuchanie to także komplement. Kiedy słuchamy czyjejś wypowiedzi, przekazujemy mu komunikat: ważne jest dla mnie to, co do mnie mówisz, chcę poznać twój świat, twoje doświadczenia, pragnienia, obawy.
Kiedy w ten sposób pomyślimy o słuchaniu, zrozumiemy, dlaczego osoby umiejące słuchać są bardziej lubiane, łatwiej zawierają znajomości, łatwiej osiągają swoje cele. Po prostu skuteczniej porozumiewają się z innymi.
Słuchanie i pseudosłuchanie
Na czym więc polega słuchanie? Czy wystarczy jedynie zachować milczenie, gdy druga osoba mówi? Zdecydowanie nie. Warto odróżniać prawdziwe słuchanie od pseudosłuchania. Co je różni? Przede wszystkim cele. Prawdziwe słuchanie oparte jest na jednym z następujących celów:
- Zrozumieć rozmówcę.
- Cieszyć się jego obecnością.
- Udzielić mu pomocy, wsparcia.
Intencją pseudosłuchania nie jest wysłuchanie drugiej osoby, ale osiągnięcie jakiegoś własnego celu. Może to być, np.
- Chęć pozyskania czyjejś sympatii - będę sprawiać pozory, że cię słucham, bo chcę byś mnie polubił.
- Chęć upewnienia się czy nic mi nie zagraża z twojej strony - przysłuchuję się temu co mówisz, by wiedzieć jakie masz wobec mnie zamiary.
- Chęć „wyłuskania” potrzebnych mi informacji.
- Gra na zwłokę – sprawiając wrażenie, że cię słucham zyskuję czas na zastanowienie się nad własną wypowiedzią.
- Zbieranie amunicji - słucham twojej wypowiedzi by poznać twoje słabe strony czy brak spójności w twojej argumentacji i w stosownym momencie cię zaatakować.
- Nie potrafię uwolnić się od twojego towarzystwa, więc udaję, że cię słucham.
Każdemu z nas zdarza się czasem udawać, że słucha. I chyba nie ma się czym niepokoić, jeżeli nie zdarza się to zbyt często. Warto natomiast zdawać sobie z tego sprawę.
Podsumowanie
Nie wystarczy słyszeć, by słuchać. Jeśli słuchaniu towarzyszy chęć zrozumienia rozmówcy, udzielenia mu wsparcia, czy po prostu czerpania przyjemności z jego towarzystwa, to możesz mieć pewność, że istotnie słuchasz, nie tylko udajesz. Jeśli jeszcze w czasie słuchania udaje ci się utrzymać uwagę na tym, co mówi rozmówca - nie osądzasz, nie utożsamiasz się, nie gasisz, ani nie dyskontujesz to oznacza, że udaje Ci się unikać barier, które utrudniają słuchanie. Kiedy już posiadasz te umiejętności, pozostało ci tylko opanować sztukę aktywnego słuchania poprzez parafrazowanie, precyzowanie i udzielanie informacji zwrotnych.
ĆWICZENIE
Wybierz jedną osobę, z którą chciałbyś się lepiej porozumiewać. Może to być kolega lub koleżanka, jedno z rodziców, ktoś z rodzeństwa… Po każdej rozmowie z tą osobą spróbuj się zastanowić, jaki był twój cel – czy chciałeś tę osobę zrozumieć, dobrze się bawić w jej towarzystwie czy może ją wesprzeć, jej doradzić. Upewnij się, czy miało miejsce również pseudo słuchanie – jeśli tak, to jakie twoje potrzeby zaspokajało?
Do pobrania kilka zasad skutecznego porozumiewania się w formacie PDF 
Słuchanie wcale nie jest takie proste. Na pewno spotkaliście osoby, które wcale tego nie potrafią - zamiast słuchać, same mówią, zagadują, przerywają, narzucają własne zdanie. Oto ćwiczenie, które można traktować jako krótkie wprowadzenie do sztuki słuchania.
Na środku klasy siadają trzy pary - w każdej z nich wyznaczcie mówiącego i słuchacza. Temat rozmowy powinien być podobny (np. jak działa samorząd uczniowski w naszej szkole), przy czym każdy ze słuchaczy dostaje zupełnie inną instrukcję - pierwszy ma słuchać nieuważnie, okazywać brak zainteresowania, ziewać, spoglądać w okno i na zegarek i dążyć do szybkiego zakończenia rozmowy. Drugi słuchacz powinien być bardzo aktywny, zadawać dużo pytań, gdy tylko nadarzy się okazja, wypowiadać własne opinie, być hałaśliwy i dążyć do zdominowania rozmowy. Trzeci słuchający musi natomiast naprawdę skupić się na tym, co ma do powiedzenia mówiący. Powinien być rzeczywiście zainteresowany jego opiniami; może zadawać mu pytania, prosić o wyjaśnienia. Własne zdanie może wypowiadać tylko wtedy, gdy poprosi go o to mówiący.
Trzy pary kolejno ze sobą rozmawiają na forum klasy, a pozostali uczniowie zastanawiają się, jakie zachowania i reakcje słuchaczy pomagają mówiącemu, a jakie mu przeszkadzają. Omówcie swoje spostrzeżenia.
Do pobrania plik w formacie PDF
JAK REAGOWAĆ NA ATAK I KRYTYKĘ?
Gdy zdecydowanie odmawiamy, to bardzo często spotykamy się z atakiem i krytyką. Jak reagować na krytykę, tzn. jak przyjmować negatywne opinie na swój temat lub - jeśli uznamy, że są one niesłuszne - jak je odrzucić?
Spróbujcie wykonać następujące ćwiczenie. Kolejni uczniowie wypowiadają do swojego sąsiada z prawej strony jedną krótką uwagę krytyczną dotyczącą jego zachowania w szkole, wobec kolegów, nauczycieli itp. Osoba, do której skierowana jest taka uwaga, może zgodzić się z tą krytyką, mówiąc: „Masz rację, rzeczywiście za dużo gadam na historii” albo się nie zgodzić: „Nie zgadzam się z tym, co mówisz. Mam inne zdanie na temat swojego zachowania na historii” (nie należy się tłumaczyć, niczego wyjaśniać ani rozwijać!).
A oto łatwiejszy wariant: Każdy na dwóch oddzielnych kartkach pisze po jednej pozytywnej i jednej negatywnej opinii o zachowaniu w klasie (np. „Chętnie pożyczasz coś kolegom” i „Odnosisz się do innych z lekceważeniem”). Wszystkie karteczki powinny zostać umieszczone w dwóch workach (pudełkach) i wymieszane.
Następnie każdy losuje po jednej kartce z obu pojemników i - zgodnie z własnym przekonaniem - ustosunkowuje się do zamieszczonych na niej ocen, traktując je tak, jakby dotyczyły właśnie jego. Powinien zacząć wypowiedź od słów: „To stwierdzenie do mnie pasuje”; „To prawda, że...” lub „To stwierdzenie do mnie nie pasuje. To nieprawda, że...”.
Do pobrania plik w formacie PDF
 |
| Rys. Piotr Rychel |
Odegrajcie na forum klasy kilka scenek ilustrujących sytuację odmawiania, na przykład:
- koleżanka chce, żebyś dała jej odpisać wypracowanie z polskiego, nad którym ty siedziałaś całą niedzielę;
- koledzy namawiają cię, żebyś razem z nimi - dla żartu - przekręcił kilka drogowskazów, aby zmylić przejeżdżających przez waszą miejscowość kierowców;
- sąsiad chce, żebyś podpisał petycję do zarządu spółdzielni mieszkaniowej w sprawie usunięcia placu zabaw z waszego podwórka;
- członkowie sekty religijnej próbują cię nakłonić, byś - nie informując o tym nikogo - pojechał z nimi do ich siedziby.
Pamiętajcie, by wszyscy odmawiający wyraźnie mówili NIE i podawali klarowne uzasadnienie swojej odmowy, zaczynając od słów: „Nie, nie zrobię tego, bo...”.
Posłuchaj dwóch przemówień, Mahatmy Gandhiego i Martina Luthera Kinga, a później odpowiedz na pytania. Nagrania pochodzą z naszej płyty „Słowa Wolności”.
Mahatma Gandhi „Moją religią jest brak przemocy” (1928 r.)
Posłuchaj fragmentu przemówienia 
|
|
Pośród śmierci, trwa życie.
Pośród kłamstw, trwa prawda.
Pośród ciemności, trwa światło.
Stąd wnioskuję, że Bóg jest Życiem, Prawdą, Światłem, Miłością i najwyższym Dobrem.
Odkryłem, że życie trwa nawet pośród zniszczeń i dlatego też uważam, że musi istnieć jakieś prawo nadrzędne wobec prawa zniszczenia. Tylko dzięki temu prawu ma rację bytu uporządkowane społeczeństwo, a życie zyskuje sens. Jeśli jest to faktycznie prawo życia, musimy go przestrzegać na co dzień. Gdziekolwiek pojawią się zgrzyty, gdziekolwiek dochodzi do konfrontacji z przeciwnikiem, starajcie się pokonać go miłością. Przez całe swoje życie starałem się być wierny tej zasadzie. Nie oznacza to, że wszystkie moje problemy zostały rozwiązane. Przekonałem się jednak, że prawo miłości miało taką siłę oddziaływania, jakiej nigdy nie miało prawo zniszczenia. W Indiach mogliśmy się na własne oczy przekonać, jak to prawo działa na prawdziwie dużą skalę. Nie twierdzę zatem, że hasło braku przemocy dotarło do każdego z 300 mln mieszkańców, ale twierdzę, że spotkało się ze znacznie większym odzewem niż jakiekolwiek inne przesłanie, i że stało się to w niezmiernie krótkim czasie. Nie wszyscy realizowaliśmy je w równym stopniu, a w przypadku zdecydowanej większości była to jedynie forma deklaracji. Nawet jednak jeśli tak było, należy odpowiedzieć sobie na pytanie, czy postęp, jaki dokonał się w tym kraju dzięki idei braku przemocy, nie stanowił swoistego fenomenu. (...)
Brak przemocy jest największą siłą, którą ma do dyspozycji ludzkość. Ma większą moc niż najcięższa broń rażenia stworzona przez ludzki umysł. Zniszczenie nie jest prawem ludzi. Swoboda dysponowania ludzkim życiem polega na tym, że człowiek jest gotów, w razie potrzeby, poświęcić je za brata, nigdy zaś nie oznacza swobody w kwestii pozbawiania życia. Jakiekolwiek morderstwo lub okaleczenie, niezależnie od przyczyn, dla których je popełniono, jest zbrodnią przeciwko ludzkości. (...)
Poznaj fakty z życia M. Gandhiego
Mohandas Gandhi (1869-1948), zwany Mahatmą (co znaczy „wielki duchem”) był hinduskim działaczem niepodległościowym i politykiem. Z wykształcenia prawnik, do 1914 r. mieszkał w Afryce Południowej, gdzie przewodził mniejszości hinduskiej w jej walce o równe prawa. Po powrocie do Indii stanął na czele Indyjskiego Kongresu Narodowego, organizacji, której celem była niepodległość Indii. Gandhi uważał, że walka z Anglikami (Indie były w tym czasie brytyjską kolonią) powinna mieć pokojowy charakter. Obywatelskie nieposłuszeństwo, manifestacje i strajki głodowe okazały się skuteczną metodą walki. Gandhi odegrał wielką rolę w negocjacjach z Anglikami w 1947 r., których efektem była niepodległość Indii. Gandhi zginął tragicznie – został zamordowany przez hinduskiego nacjonalistę po podziale Indii na dwa państwa – Indie i Pakistan.
Pokojowych dróg wyrażania sprzeciwu w systemach demokratycznych jest wiele. Prawo określa granice i sposób wyrażania opinii, rozstrzyga tryb zwoływania demonstracji, ale zarazem określa, kiedy demonstracja zaczyna przybierać´ niebezpieczny obrót (np. zagraża czyjemuś życiu lub mieniu) i kiedy można ją rozwiązać. Systemy demokratyczne chcą konfliktom nadawać charakter pokojowy, a formy ich wyrazu uporządkować i do pewnego stopnia skanalizować. (...)
W wypadku nieposłuszeństwa obywatelskiego poszczególne osoby lub grupa ludzi kwestionują, uznają za niesprawiedliwą jakąś normę prawną, za przekroczenie której władze stosują zwykle przewidziane prawem kary. Nieposłuszeństwo może być czynne lub bierne. Może wyrażać się podjęciem zabronionych działań lub odmową wykonywania nakazów władzy. Cel nieposłuszeństwa ma charakter ograniczony. Nie zmierza ono do rewolucji, przewrotu, lecz jedynie do zmiany ustawy lub nakazu. Nie służy też˙ prywatnym interesom – kradzież˙ lub łapówka nie są wyrazem obywatelskiego nieposłuszeństwa. Obywatelskie nieposłuszeństwo musi odnosić się do jakiejś koncepcji sprawiedliwości lub idei dobra wspólnego. Jest protestem wobec konkretnej normy prawnej lub decyzji władz w imię wyższej zasady, jaką mogą być prawa człowieka czy ideał ludzkiej godności. Cel walki powinien być sformułowany i przedstawiony tak, by osobom z zewnątrz wydawać się mógł moralnie uprawniony.
Paweł Śpiewak, Społeczeństwo obywatelskie w: Z demokracją na ty. Wiedza o społeczeństwie
– zakres podstawowy i rozszerzony, Warszawa 2010, s. 91.
Do pobrania pełny tekst Pawła Śpiewaka o obywatelkim nieposłuszeństwie w formacie PDF
Odpowiedz na pytania:
- Co jest, zdaniem Mahatmy Gandhiego, najskuteczniejszą bronią ludzi uciskanych?
- Czy w twojej opinii odwołanie do miłości ma sens w życiu politycznym?
- Czy twoim zdaniem w demokratycznym państwie prawa w pewnych sytuacjach obywatelskie nieposłuszeństwo może być uzasadnione? Podaj przykłady.
Do pobrania ćwiczenie w formacie PDF
Martin Luther King “I have a dream”, Waszyngton ( 28 sierpnia 1963 r.)
Posłuchaj fragmentu przemówienia
|
|
Mam marzenie, że pewnego dnia, na czerwonych wzgórzach Georgii, synowie byłych niewolników i synowie ich właścicieli będą mogli usiąść razem przy stole braterstwa.
Mam marzenie, że pewnego dnia nawet stan Mississippi, stan upalny od gorąca niesprawiedliwości, upalny od gorąca ucisku będzie przekształcony w oazę wolności i sprawiedliwości.
Mam marzenie, że czwórka moich małych dzieci będzie pewnego dnia żyła w kraju, gdzie nie będą osądzane po kolorze ich skóry ale po istocie ich osobowości. Mam dziś marzenie! (...)
To nasza nadzieja. To jest wiara, z którą wrócę na Południe.
Z tą wiarą będziemy mogli wykuć z góry rozpaczy skałę nadziei. Z tą wiarą będziemy zdolni do zmiany brzęczących dysonansów w naszym kraju w piękną symfonię braterstwa.
Z tą wiarą będziemy zdolni do wspólnego działania, do wspólnej modlitwy, do wspólnej walki, do pójścia razem do więzienia, do wspólnego stanięcia w obronie wolności, wiedząc, że pewnego dnia będziemy wolni. I to będzie dzień, to będzie dzień, kiedy dzieci Boga będą mogły śpiewać z nowym znaczeniem słowa – „Moja ziemio, to o tobie; słodka kraino wolności; o tobie śpiewam. Ziemio gdzie mój ojciec umarł, ziemio dumy pielgrzyma; z każdej strony gór, niech zabrzmi wolność”.
Jeśli Ameryka ma być wielkim narodem, to musi stać się prawdą.
Poznaj fakty z życia M. L. Kinga
Martin Luther King (1929-1968) – pastor, przywódca Murzynów w walce o równouprawnienie. Organizowane przez niego akcje obywatelskiego nieposłuszeństwa doprowadziły do zniesienia segregacji rasowej w Stanach Zjednoczonych. Laureat pokojowej Nagrody Nobla. Zamordowany w czasie Marszu Ubogich w Memphis.
Amerykański system segregacji rasowej opierał się na założeniu, że „różne nie znaczy nierówne”. W praktyce jednak maskowało ono ewidentną niesprawiedliwość - wszystkie rzeczy (komunikacja miejska, służba zdrowia, szkoły i uczelnie) przeznaczone dla Murzynów były gorszej jakości. Ponadto niesprawiedliwością była już sama zasada segregacji, która sprowadzała się do dyskryminacji części obywateli Stanów Zjednoczonych ze względu na kolor ich skóry. Rozwijający się od lat pięćdziesiątych ruch praw murzyńskich osiągnął swoje apogeum w latach sześćdziesiątych, gdy na jego czele stanął pastor Martin Luter King. Organizowane przez niego masowe protesty (szczególnie sławne stała się jego mowa I Have a Dream wygłoszona w Waszyngtonie 28 sierpnia 1963 r.) i akty obywatelskiego nieposłuszeństwa wymusiły zmianę nastawienia władz. W 1964 r. uchwalono ustawę o prawach obywatelskich, gwarantującą wszystkim obywatelom Stanów Zjednoczonych równy dostęp do urządzeń użyteczności publicznej i szkół. Ustawa zakazywała także wszelkiej dyskryminacji rasowej ze strony przedsiębiorców i związków zawodowych.
Odpowiedz na pytania:
- Wyjaśnij, dlaczego segregacja rasowa naruszała prawa człowieka.
- Czy twoim zdaniem można uznać, że marzenie Kinga się spełniło?
- Wykorzystując własną wiedzę historyczną i dodatkowe źródła przedstaw historię walki o prawa Murzynów w Stanach Zjednoczonych.
Do pobrania ćwiczenie w formacie PDF
POETĄ SIĘ RODZI, MÓWCĄ SIĘ STAJE
|
|
|
Mówca i polityk ateński Demostenes zyskał sławę dzięki mowom politycznym, w których ostrzegał Ateńczyków przed niebezpieczeństwem grożącym ze strony Macedonii. Wykorzystując swój talent oratorski, doprowadził do utworzenia koalicji polis greckich, która rozpadła się po klęsce pod Cheroneą w 338 r. p.n.e. |
Poeta nascitur, orator fit
(Poetą się rodzi, mówcą się staje)
przysłowie łacińskie
Umiejętność publicznego przemawiania i argumentowania jest sztuką, i to trudną sztuką. Wiadomo jednak, że przydaje się w różnych sytuacjach, nierzadko gwarantujących życiowy sukces. Dzięki niej zdobywamy pracę, wygrywamy wybory, rozwiązujemy problemy lokalnej społeczności, bronimy praw współobywateli.
„Wszyscy wielcy mówcy byli z początku złymi mówcami” – twierdził Ralf Waldo Emmerson. Udział w szkolnych dyskusjach i debatach – na zajęciach WOS-u lub w Samorządzie Uczniowskim - daje nam okazję do publicznego zabierania głosu. Warto się więc uczyć przemawiać, ćwicząc tę umiejętność krok po kroku. Nawet największy mówca starożytnej Grecji, Demostenes z Aten, musiał przejść kamienistą drogę, zanim został sławnym politykiem. Potrzebne umiejętności zdobywał w zgromadzeniu ludowym (czytaj 
Jak obradowano w Atenach?).
Demostenes (384-322 p.n.e.) miał słaby głos i pewną wadę wymowy – nie wymawiał głoski „r”. Kiedy jako młodzieniec po raz pierwszy wystąpił przed zgromadzeniem ludowym, został wyśmiany (od mówców wymagano, by sztukę przemawiania opanowali w stopniu doskonałym). Nie zrażony niepowodzeniem Demostenes postanowił zostać wielkim mówcą. Na początku ćwiczył pisanie – na zamówienie układał wystąpienia sądowe, a w wolnym czasie studiował mowy wielkich mistrzów. Jednocześnie starał się wzmocnić swój głos, recytując wiersze w biegu lub na wybrzeżu morskim. Aby przekrzyczeć szum wiatru i fal morskich musiał zwalniać tempo wypowiedzi, zwiększać siłę i natężenie głosu. Długo i wytrwale doskonalił też swoją dykcję, ćwicząc mówienie z kamykami w ustach. Opracował własną technikę opanowania tremy, lecz tej nie polecamy, zawieszał nad swoją głową podczas ćwiczeń miecz. Efekt tej ciężkiej pracy okazał się niebywały: jego Filipiki – mowy polityczne ostrzegające Greków przed Filipem II Macedońskim – są do dziś uznawane za perłę stylu retorycznego (czytaj Demostenes w anegdocie).
Historia Demoscenesa dowodzi, że każdy z nas może stać się mówcą. Nawet ten, kto czuje lęk przed publicznym zabieraniem głosu. Trzeba tylko poznać kilka zasad, a potem długo i cierpliwie ćwiczyć. Jak sobie radzić z tremą? Jak kształcić umiejętności oratorskie? Jak przemawiać, żeby inni nas słuchali? Na początek chcemy wam polecić ćwiczenie.
Wyobraź sobie, że twoją szkołę ma odwiedzić znany obrońca praw człowieka. Dyrektor poprosił cię, byś w imieniu szkoły powitał/a gościa i wygłosił/a krótką mowę. Do dnia wizyty został tylko tydzień, a ty nie zdążyłeś/łaś nawet napisać całego tekstu. Nauczyciel wiedzy o społeczeństwie poradził ci, żebyś na małej karteczce wypisał/a słowa klucze – pomogą ci odtworzyć z pamięci przygotowaną wcześniej mowę.
Zastosuj się do rady nauczyciela i wypisz hasła, ewentualnie cytaty, jakie zawrzesz w swoim przemówieniu.
Dla ambitnych: Przygotuj tekst wystąpienia (minimum na 1 stronę).
oprac. Dorota Nawalany
Zobacz także:
Sztuka przemawiania (plakat A2)
Kategoria lekcji: