WYBIERZ ĆWICZENIE 
SPOSOBY NABYCIA OBYWATELSTWA POLSKIEGO PRAWO ZIEMI CZY KRWI? WZÓR OBYWATELA W USTROJU DEMOKRATYCZNYM DOBRY OBYWATEL CNOTY OBYWATELSKIE UCZNIOWSKA GALERIA WIELKICH POLEK I POLAKÓW
SPOSOBY NABYCIA OBYWATELSTWA POLSKIEGO
Przeczytaj tekst o sposobach nabycia obywatelstwa polskiego i odpowiedz na pytania:
- Co to jest obywatelstwo?
- Na jakiej zasadzie nabywa się polskie obywatelstwo?
- Jakie znasz inne sposoby nabycia obywatelstwa stosowane w innych krajach? Wymień trzy.
Sprawdź w Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej
Obywatelstwo polskie nabywa się przez urodzenie z rodziców będących obywatelami polskimi. Inne przypadki nabycia obywatelstwa polskiego określa ustawa.
Obywatel polski nie może utracić obywatelstwa polskiego, chyba że sam się go zrzeknie.
Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej, Art. 34
Zasady nabywania obywatelstwa polskiego określone zostały w wielokrotnie nowelizowanej ustawie z dnia 15 lutego 1962 r. o obywatelstwie polskim oraz w uchwalonej w 2000 r. ustawie o repatriacji. O nadaniu obywatelstwa polskiego orzeka Prezydent RP. Podanie z prośbą o nadanie obywatelstwa polskiego wnoszą osoby zamieszkałe w Polsce za pośrednictwem wojewody właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby zainteresowanej, a zamieszkałe za granicą – za pośrednictwem właściwego konsula.
Przy nabywaniu obywatelstwa w Polsce obowiązuje tzw. prawo krwi.
Prawo krwi (ius sanguinis)
Dziecko nabywa obywatelstwo polskie przez urodzenie, gdy:
- oboje rodzice są obywatelami polskimi albo
- jedno z rodziców jest obywatelem polskim, a drugie jest nieznane bądź nieokreślone jest jego obywatelstwo lub nie posiada żadnego obywatelstwa.
W przypadku dzieci urodzonych z rodziców o różnym obywatelstwie (tj. polskim i obcym) przyjmuje się, że dziecko takich rodziców nabywa przez urodzenie obywatelstwo polskie, bez względu na miejsce urodzenia. Jednakże, rodzice w oświadczeniu złożonym zgodnie przed właściwym organem (konsul – dla osób zamieszkałych za granicą lub wojewoda – dla osób zamieszkałych w Polsce) w ciągu 3 miesięcy od dnia urodzenia się dziecka, mogą wybrać dla niego obywatelstwo państwa obcego, którego obywatelem jest jedno z rodziców, jeżeli według prawa tego państwa dziecko nabywa jego obywatelstwo.
W niektórych przypadkach działa też tzw. prawo ziemi (stosowane powszechnie w innych krajach, np. w USA, Kanadzie, Argentynie, Brazylii, Chile, Kolumbii, Jamajce, Meksyku, Peru, Pakistanie, Barbados, Urugwaju i Wenezueli).
Prawo ziemi (ius soli)
Ma ona zastosowanie, gdy dziecko urodzi się lub zostanie znalezione na terytorium Polski, a oboje rodzice są nieznani lub nieokreślone jest ich obywatelstwo, bądź nie mają żadnego obywatelstwa (art. 5 ww. ustawy). Dziecko takie z mocy prawa nabywa obywatelstwo polskie.
Nadanie obywatelstwa przez Prezydenta RP
Cudzoziemcowi można na jego wniosek nadać obywatelstwo polskie, jeżeli zamieszkuje w Polsce co najmniej 5 lat na podstawie:
- zezwolenia na osiedlenie się,
- zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich (WE) lub
- zezwolenia na pobyt.
W przypadkach szczególnie uzasadnionych, których ustawa nie precyzuje, można cudzoziemcowi nadać na jego wniosek obywatelstwo polskie, chociażby nie odpowiadał on warunkom wyżej określonym. Każda sprawa rozpatrywana jest indywidualnie.
Nabycie obywatelstwa polskiego przez cudzoziemca, pozostającego w związku małżeńskim z obywatelem polskim:
Cudzoziemiec, zarówno mężczyzna jak i kobieta, który pozostaje co najmniej 3 lata w związku małżeńskim zawartym z osobą posiadającą obywatelstwo polskie i zamieszkuje w Polsce na podstawie zezwolenia na osiedlenie się lub zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego lub posiadając prawo stałego pobytu, może złożyć oświadczenie o woli nabycia obywatelstwa polskiego przed właściwym miejscowo wojewodą. Przyjęcie złożonego przez cudzoziemca oświadczenia następuje w drodze decyzji wojewody (od 01.07.2001r. ) i powoduje nabycie obywatelstwa polskiego.
Obydwa te warunki muszą być spełnione łącznie, tzn. cudzoziemiec musi posiadać wymagane zezwolenie i pozostawać co najmniej 3 lata w związku małżeńskim zawartym z obywatelem polskim. Oświadczenie może być złożone przez uprawnionego cudzoziemca tylko w ciągu 6 miesięcy od dnia uzyskania zezwolenia na osiedlenie się lub 3 lat i 6 miesięcy od dnia zawarcia związku małżeńskiego z obywatelem polskim.
|
W Polsce obowiązuje tzw. prawo krwi: dziecko staje się obywatelem polskim, jeśli jego rodzice są Polakami. |
W Polsce obowiązuje tzw. prawo krwi: dziecko staje się obywatelem polskim, jeśli jego rodzice są Polakami. A na przykład w Stanach Zjednoczonych działa prawo ziemi – obywatelstwo dostaje się przez fakt urodzenia się na obszarze danego państwa. Jeśli więc Polka w ciąży poleci na Florydę i tam urodzi dziecko, będzie ono miało dwa obywatelstwa – polskie (prawo krwi) i amerykańskie (prawo ziemi). Dwa obywatelstwa może mieć również dziecko z międzynarodowego związku, np. Polki i Francuza. Nawet jeśli masz jakieś inne obywatelstwo oprócz polskiego, to według naszego prawa jesteś przede wszystkim Polakiem. Oznacza to na przykład, że podlegasz polskiemu prawu.
Sprawdź, czy w Wielkiej Brytanii obowiązuje prawo ziemi, czy krwi? Czy każdy obywatel urodzony w Anglii może grać w sportowej reprezentacji tego kraju?
WZÓR OBYWATELA W USTROJU DEMOKRATYCZNYM
Napisz krótkie wypracowanie, w którym spróbujesz przekonać swoich kolegów i koleżanki z klasy, że bez tolerancji nie mogłoby sprawnie funkcjonować współczesne społeczeństwo polskie. Wykorzystaj informacje zawarte w artykule Marii Ossowskiej „Wzór obywatela w ustroju demokratycznym” (materiał do pobrania w formacie PDF).
Na podstawie waszych spostrzeżeń sporządźcie za pomocą burzy mózgów listę cech dobrego obywatela. Zapisy powinny być bardzo zwięzłe, np.:
- jest odpowiedzialny
- reaguje, gdy widzi zło
- potrafi coś zorganizować
- bierze udział w wyborach
- pomaga innym
- interesuje się sprawami publicznymi.
Rys. Piotr Rychel
Przeczytaj tekst Barbary Skargi i odpowiedz na pytanie: jakie cnoty, zdaniem autorki, powinien posiadać obywatel/obywatelka?
Obywatel (...) szanuje tożsamości religijne i narodowe, ale dla niego najważniejsze jest prawo, a nie rasa, religia, narodowość, zwłaszcza gdy przebywa w zbiorowości politycznej pod tym względem nader zróżnicowanej. Do ideałów obywatelskich należy absolutna tolerancja. Tylko wówczas bowiem mogą się rozwijać relacje z innymi oparte na wzajemnej sprawiedliwości i życzliwości. Obywatel nie szuka wrogów, nie wywyższa mówiących tym samym językiem lub będących tego samego wyznania co on. Patrzy też nie w przeszłość, lecz przyszłość, bo o nią mu chodzi, a przyszłość zobowiązuje do solidarnego działania. Życie obywatelskie jest czynne i musi być czynne, tego dowodził już Arystoteles. Dziś zaś w państwach demokratycznych, w których kuratela władzy centralnej staje się coraz słabsza, obywatel powinien mieć świadomość , że to on sam buduje swój los, ale także wpływa na los całej społeczności, i że żadna społeczność nie będzie funkcjonowała w warunkach anarchii, w ścieraniu się nieustannym partykularnych interesów, do którego prowadzi zamknięcie się monady, jej nacjonalistyczne zacietrzewienie i obojętność na życie całości.
Obywatelstwo ma więc sens nie tylko polityczny, lecz także moralny, uczy bowiem bycia z innymi, uczy bycia razem, nie w tłumie, który się zaraz rozejdzie, lecz w społeczności powiązanej wspólnym działaniem i wzajemnymi zobowiązaniami. Obywatelstwo zrodzone z ideału równości i wolności jest źródłem współpracy, stabilności, bezpieczeństwa osób i dóbr, bezpieczeństwa nieodzownego do funkcjonowania każdego państwa. Ten moralny sens ma znaczenie dla każdego z nas. Albowiem to w społeczności rodzą się cele, rodzi się także sens naszego "jak być". Co więcej: obywatelska postawa pozwala rozproszyć dwa ciągle towarzyszące nam, a przeciwstawne sobie leki: lęk przed zaangażowaniem, i lęk samotności. W pracy z innymi i dla innych, którą się podejmuje z własnej nieprzymuszonej woli, nikt nie czuje się samotny.
Barbara Skarga, Człowiek to nie jest piękne zwierzę, Kraków 2007
UCZNIOWSKA GALERIA WIELKICH POLAKÓW I POLEK
Przyjrzyjcie się naszej liście wielkich Polek i Polaków. Zorganizujcie w klasie plebiscyt: wybierzcie 10 wybitnych osób żyjących w XX wieku, które waszym zdaniem powinny się na niej znaleźć. Wyznaczcie spośród was jedną osobę, której zadaniem będzie obliczenie wyników plebiscytu w klasie.
Wasze propozycje pozwolą stworzyć Uczniowską Galerię Wielkich Polek i Polaków.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
„Szkoda czasu”, „Po co się męczyć?”, „I tak się nic nie zmieni” – mówią niektórzy. „Ci, którzy działają społecznie, na pewno mają w tym jakiś prywatny interes” – dodają inni. Wielu młodych ludzi uważa, że angażowanie się w sprawy publiczne to rzecz raczej nudna, a nawet podejrzana. A co ty sądzisz na ten temat? Czy sam/sama angażujesz się czasem w działanie pro publico bono (łac. dla dobra publicznego)? 
W Nysie jest wiele problemów dotyczących młodych ludzi. Dla mnie i moich kolegów dziś najważniejszy jest los naszego gimnazjum liczącego prawie 400 uczniów. Władze Nysy postanowiły je zamknąć. Przyjęto uchwałę intencyjną w sprawie likwidacji, ale powody, którymi się kierowano są niezrozumiałe dla całej społeczności szkolnej. Wybierając tę szkołę kierowaliśmy się następującymi motywami: najlepsze w gminie wyniki egzaminów gimnazjalnych, sukcesy w konkursach, wymiany międzynarodowe, dobrzy nauczyciele, znakomicie wyposażone sale lekcyjne, bezpieczeństwo. Dzisiaj wiemy, że nasz wybór był trafny i dlatego bronimy szkoły. Oczywiście ogranicza nas wiek i możliwości, ale robimy w tej sprawie ile możemy. Uczestniczyliśmy w pikietach organizowanych przez naszych rodziców, zbieraliśmy podpisy w obronie szkoły, pisaliśmy listy z prośbą o wsparcie, przygotowaliśmy hasła i oplakatowaliśmy szkołę. Uczestniczyliśmy też w sesjach Rady Miejskiej. To jest nasza najlepsza lekcja WOS-u! Nie wszystkim nasza aktywność się podoba, chociaż trudno zrozumieć dlaczego. Zawsze zachowujemy się kulturalnie i nikogo nie obrażamy. Wczoraj ekipa TVP 2 nagrywała reportaż na temat naszej szkoły, wypowiadali się uczniowie i absolwenci. Liczę na to, że nasz głos dotrze do radnych i wezmą go pod uwagę. Wiemy, że wcale nie są dla nas dobre przepełnione gimnazja. Liczące 387 uczniów gimnazjum jest ok – wszyscy się znamy i czujemy się bezpiecznie, więc nie należy go likwidować!
Przeczytaj poniższy tekst i przedstaw w punktach działalność Centrum Edukacji Obywatelskiej. Uwzględnij następujące elementy:
Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy jest organizacją pożytku publicznego, co oznacza że realizuje cel służący dobru publicznemu i przestrzega zasad jawności finansów. 
Coraz więcej polskich organizacji pozarządowych niesie pomoc humanitarną mieszkańcom Ukrainy. Są wśród nich między innymi:
Jak już wiecie, nie byłoby opinii publicznej, gdyby każdy z nas nie miał swojego zdania w danej sprawie. Nasze poglądy nie biorą się znikąd, kształtują się pod wpływem wielu czynników, np. rodziny, opinii kolegów, oddziaływania szkoły, wyznawanej religii itp. Spróbuj określić, jaki wpływ na twoje poglądy mają czynniki uwzględnione na rysunku zamieszczonym obok. Na każdej z osi zaznacz siłę ich wpływu (np. jeżeli uważasz, że najsilniej oddziałują na ciebie opinie kolegów, na osi „rówieśnicy” zaznacz 5 lub 6 kresek), a następnie połącz punkty liniami. Porównajcie „swoje” figury. Jak wyglądałaby figura osoby, która sądzi, że nic i nikt nie wywiera wpływu na jej poglądy?
